Komisija za rozrost, strukturnu změnu a dźěło (wuhlowa komisija) je sobotu wozjewiła swoju zakónčacu rozprawu k skónčenju wudobywanja miliny z brunicy a kamjentneho wuhla kaž tež z tym zwjazanej strukturnej změnje.Předsyda Domowiny Dawid Statnik praji k tomu: “Tež, hdyž změje skónčenje wudobywanja brunicy dramatiske wuskutki na łužiske hospodarstwo, je nětko wažne, dočasne naprawy zahajić a ludźom perspektiwy skićić. Za nas je při tym wažne, zo so serbski lud na přiměrjene wašnje wobkedźbuje.” W zakónčacej rozprawje so serbski lud dwójce mjenuje. Na jednym městnje na to skedźbnja, zo bu we Łužiskim rewěrje wjace hač 25.000 ludźi přesydlenych. To, tak rěka w rozprawje, “poćežuje tež serbski lud we Łužiskim rewěrje w swojim prócowanju, swoju rěč, kulturu a identitu zachować.”Dale pokaza so w kapitlu “Naprawy k přewodej strukturneje změny”, zo ma so w ramiku regionalneho zakótwjenja a wobdźělenja ciwilneje towaršnosće do wuhotowanju spěchowanskich programow “we Łužiskim rewěrje spěchowanje rěče, kultury a identity serbskeho luda” sobu zapřijeć. “Při tym njeńdźe jenož wo ekonomiske ramikowe wuměnjenja, ale tež wo atrakciju regionow w swojej mnohotnosći krajinow, kulturnych tradicijow kaž tež žiwjensku kwalitu a zawěsćenje eksistency”, rěka w rozprawje dale. Statnik: „Wažne je, nětko strukturnu politiku zwoprawdźić, kiž Łužicu nic wotpowěša, ale z dobrymi, dołhodobnymi naprawami jeje wuwiće spěchuje. W tutym zmysle so nadźijamy, zo politika Zwjazka na namjety komisije nawjaza a bjezposrědnje do trěbnych prawniskich ramikow zwjedźe.”Doporučenja komisije maja so hišće lětsa do zakonja naprawow zleć, kiž je zakład za financowanje projektow, kiž su knježerstwa krajow namjetowali. Mjenowana lisćina projektow je kónčnej rozprawje jako přiłoha připołožena. Tež tu wupokazaja so za krajej Sakska a Braniborska najwšelakoriše projekty, kiž maja situaciju serbskeho luda w strukturnej změnje přewodźeć.Statnik: „Zhromadnje z našimi partnerami we wědomosći a politice smy šwarnu ličbu namjetow zapodali. Tute so w lisćinach direktnje abo indirektnje mjenuja.”Proces zběranja namjetow je Domowina hižo zahe zahajiła. Wjeršk bě strukturna konferenca pod mjenom „Quo vadis Łužica“ dnja 13./14.09.2018 na BTU w Złym Komorowje, kiž je Domowina zhromadnje z Dźěłarničku přichod Łužicy organizowała. Wuslědki tuteje konferency zapřijachu so mjez druhim do namjetow projektow, kiž maja strukturnu změnu přewodźeć.Dale měješe Domowina móžnosć, wuhlowej komisiji w ramiku jeje jězby po Łužiskim rewěrje dnja 11.10.2018 jako zastupjerka regiona swoju poziciju přednjesć. W projektach jewja so wjacore namjety, kiž maja tomu dopomhać, situaciju serbskeje rěče, identity a kultury dale zesylnić. Tak měri so na přikład namjet, spěchować (socio-)kulturne naprawy a projekty, na to, regionalnu identitu skrućić. Dale přeja sej Serbja Łužiski centrum za europske mjeńšiny, kiž ma w mjezynarodnym konteksće situaciju na městnje pokazać.Tohorunja mjenuje so w rozprawje nawuknjenje a wužiwanje serbskeje rěče w digitalnym swěće a w rozhłosu. To ma so z pomocu centruma za rewitalizaciju serbskeje rěče stać.W ramiku modeloweho projekta “Městno za koordinaciju za ludowu kulturu a kulturnu infrastrukturu” ma so hajenje serbske nałožkow jako imaterielne kulturne namrěwstwo wobkedźbować.Dale so namjetuje, Serbski institut z transformaciskim wotrjadom zesylnić. Přez to ma nastać kompetencny centrum za transformaciske a mjeńšinowe slědźenjaPo přikładźe Šule za delnjoserbsku rěč ma nastać Šula za hornjoserbsku rěč a kulturu za kubłanje dorostłych a jich rěčne wukmanjenje. Wšo to ma so přewodźeć wot syće za regionalny management identity a rěče, ale tež wot kompetencneho centruma za hospodarstwo a strukturnu změnu.Projekty steja w znamjenju centralneho zwěsćenja rozprawy: “Strukturna změna móže so jenož zhromadnje z ludźimi poradźić, za kotrychž su regiony dźěl swojeje identity a jich domizna z tradiciju a přichodom. Za to trěbne kroki maja z regionow wuchadźeć, so organizować a dale wjesć, zo bychu so wobydlerjo aktiwnje do proceso změnow zapřijeli.” Statnik: „Za nami leža měsacy intensiwneho dźěła a mnohe rozmołwy. Wuslědk lubi nam wuspěch. Tutón ma so nětko zeskutkownić. Jeli staja Zwjazk a kraje prawe kolije, tak změjemy rozrisanja za žiwjenjahódny přichod we wjacerěčnej Łužicy.”