Nejstarše serbske towaristwo we Łužycy

Maćicu Serbsku su dozałožyli 1847 w Budyšynje ako cełoserbske towaristwo za wudawanje serbskich knigłow. Wóno jo se w běgu lět wuwijało ako nadkonfesionelne srjejźišćo serbskich kulturnych, kubłańskich a wědomnostnych procowanjow. Zjadnośeństwo jo wudało wót 1848 až do 1937 kužde lěto swój casopis Časopis Maćicy Serbskeje. Jogo cłonki su slěźili na rěcywědnem, historiskem, literarno-stawizniskem, ludowědnem a demografiskem pólu.
W Dolnej Łužycy, w Chośebuzu, jo se załožyło 1880 wósebne wótźělenje, Maśica Serbska. Z darow górno- a dolnoserbskich kaž teke wukrajnych dobrośelikow jo se 1904 dotwarił w Budyšynje Serbski dom. W tom drugem swójskem, ale wó wjele impozantnjejšem twarjenju su byli zaměstnjone muzej, archiw, biblioteka a galerija.
W lěśe 1937 su nacije zakazali dalšne zjawne statkowanje Maćice w Budyšynje a Maśice w Chóśebuzu, a 1941 jo se wšo jeju wobsejźeństwo skonfiscěrowało. Na kóńcu Drugeje swětoweje wójny jo se Serbski dom pśi bitwach znicył. W lěśu 1945 jo pókšacowała Maćica Serbska ze swójeju źěłabnosću pśedewšym na póloma rěcywědy a stawiznow. Pó póstajenjach w Sowjetskej wobsadniskej conje pak jo se musało towaristwo 1949 swójeje samostatnosći wótrjac a se pódrědowaś ako wědomnostne wótźělenje „masowej organizaciji” Domowina. Z wutwórjenim Instituta za serbski ludospyt w Budyšynje a Instituta za sorabistiku na uniwersiśe w Lipsku w lěśe 1951 jo se serbska wědomnosć institucionalizěrowała.

1991 su wóžywili něgajšne cłonki a młode pśiwisniki Maćicu Serbsku w Budyšynje, dwě lěśe pózdźej Maśicu Serbsku w Chóśebuzu. Do jeje wustawkow su zapisali spěchowanje serbskeje wědomnosći a rozšyrjenje wědy wó Serbach. Wót togo casa zarědujo Maćica/Maśica Serbska sympoziumy a mjazynarodne konference wó stawiznach Serbow a wó serbskich procowarjach, wugótujo pśednoski a kulturne wjacorki. Rownocasnje se stara wó restawrěrowanje starych pomnikow a stajenje nowych.
Kužde lěto pśewjeźotej se cłonkojskej zgromaźinje, jadna w Górnej Łužycy, druga w Dolnej Łužycy. Towaristwo ma w cełku něźi 115 cłonkow. 1992 jo Maćica Serbska pśistupiła kšywowemu zwězkoju Łužyskich Serbow, Domowinje.
Mjazynarodnje jo se wědomnostne towaristwo zdobyło pśipóznaśe z organizěrowanim a sobuwugótowanim konferencow w Budyšynje, Praze, Waršawje a Lwiwje. Źěłowe kontakty wobstoje z Maticu Slezskej, Maticu Moravskej, Maticu Srpskej a Maticu Slovenskej. Mimo Serbow su w towaristwje teke zapisane pśijaśele a pśijaśelki Serbow, pśedewšym sorabisty a sorabistki z cełeje Nimskeje, z Českeje, Engelskeje, Finskeje, Nižozemskeje, Pólskeje, Rusojskeje, Słowakskeje a Ukrainy.