Wałtoru wjacor jo se w Serbskem domje w Chóśebuzu zmakało pśedsedaŕstwo nejwětšego regionalnego zwězka Domowiny - Dolna Łužyca k aktualnemu pósejźenju. Z glědanim na rowno akle nowo wuzwólony Zwězkowy sejm jo se regionalny pśedsedaŕ dr. Pětš Šurman za to wugronił, až se Domowina w kontakśe z wótpósłanymi na pśiwześe šćita autochtonych mjeńšynow do Zakładneje kazni a na zawjeźenje pšawa zwězkoweje skjaržby za kšywowy zwězk Łužyskich Serbow koncentrěrujo.

Za pśiduce lěto jo zgromadne pósejźenje z nowo wuzwólonym pśedsedaŕstwom župy Wórjejce planowane, dojadnali su se južo na głowne temy rozgrona. Rownocasnje co pśedsedaŕstwo župy Dolna Łužyca internu komunikaciju z cłonkojstwom pólěpšyś, k tomu jo regionalna powědaŕka Heike Apeltowa temowy plan za newsletter “Domowinske pokazki” pśedpołožyła.

W srjejźišću pósejźenja jo stojało pśedstajenje projekta  “Łužyska pógórnistwowa krajina ako swětowe derbstwo UNESCO”, zgromadny projekt Serbskego instituta, zastupjony pśez Fabiana Jacobsa a Jenny Hagemann, “Institute for Heritage Management” (Lea Brönner) a Bramborskeje  techniskeje uniwersity Chóśebuz-Zły Komorow. Pó wugronjenju Brönneroweje jadna se how wó nejwětšu zwisujucu pógórnistwowu krajinu swěta, na kótarejž móžotej se radikalnosć zapśimnjenja a inowacija pśestwórjenja pśedstajaś.

Jenny Hagemann jo pokazała na konkretne pśikłady ako Prožym, kótaryž jo se “ako rezultat wujadnańskego procesa zachował”, a na pśiduce wužywanje “serbskich dwórow”. Dokulaž jo “to serbske žywe wót zgromadnosći luźi mjazsobu”, buźo se pak pśecej na “mikroregion” źiwaś. Serbska kultura a industrielna kultura stej byłej na ambiwalentnu wašnju mjazsobu spleśonej, tomu dej teke “mjeńšynowosensibelne póžedanje na swětowe kulturne derbstwo” wótpowědowaś. Póžedanje se w nimskej, dolno- a górnoserbskej rěcy ako teke w engelskej rěcy do kóńca oktobra zapódajo. Samo gaž njedejało w lěśe 2024 na lisćinu naraźenjow Nimskeje pśiś, profitěrujo region wót wuźěłanych “potencialow stwórjenja gódnotow”, tak Lea Brönner. We wuspěšnem paźe nominěrowanja na mjazynarodnej rowninje jo pón hyšći wobšyrnjejše póžedanje trjebne, wó kótarejž se akle w 30tych lětach rozsuźijo. Fabian Jacobs jo sebje žycył “strategije, zgubjone serbske jsy zasej pokazaś”.

Zastupujucy regionalny pśedsedaŕ Marcus Końcaŕ, rownocasnje teke zastupujucy jadnaŕ Domowiny, wiźi tšach, až pśedewšym luźe, kenž su swóje domacne jsy zgubili, se wósromośone cuś mógu. Nosarje projekta su pśigronili, teke “śerpjenju a łamkam” wěcej ruma daś, což pak se hyšći wuwijaś musy. Dawa něnt juž městna swětowego derbstwa, “kenž se z problematiskimi wěcami zaběraju”. Na napšašowanje Fraciski Albertoweje jo Lea Brönner pomjeniła historiski “system jamow njewólnikaŕstwa”. Torsten Mack jo cwiblował na zapśimjeśu “derbstwo”, pśeto togo mógali se w pśirownowanju z pógórsnistwoweju krajinu wobijaś. Mimo togo se krajina dla pśesuwanjow dalej změnijo.
Za Brönnerowu źo how wó “kus cłowjeskich stawiznow”, kenž hyšći dalej źo. Z glědanja Měta Nowaka by było wjelgin pówabne, gaby se UNESCO z takim kompleksnym “derbstwom” rozestajaś musała. Pětš Šurman jo stajił wuznam “dalejwuwiśa identity” do srjejźišća, Wiliamoju Janhoeferoju jo wažne, až se pógórnistwowa krajina rozmějo ako “zawóstajeństwo znicenja kultury a pśirody”. Frank Kosyk jo na to tłocył, až se take “swětowe derbstwo” njesmějo rozměś ako “wótrownanje za znicone swětowe derbstwo”. Na kóńcu jo Šurman se wuźěkował swójomu pśedchadnikoju Wiliam Janhoeferoju za jogo źěło a jo se žycył, aby teke dalej wósebnje ze swójimi juristiskimi znaśami pomagał.