Komisija “Rosćenje, struktuna změna a źěło” jo wózjawiła sobotu kóńcnu rozpšawu k zakóńcenju dobywanja miliny z brunice a kamjentnego wugla a z tym zwězaneju změnu struktury.Dawid Statnik, pśedsedaŕ Domowiny – Zwězka Łyžyskich Serbow groni k tomu: “Teke gaž zakóńcenje dobywanja brunice we łužyskem góspodarstwje dramatiske wuwiśa zawinowaś buźo, jo kazń casa, z jěsnymi napšawami zachopiś a luźam dawaś perspektiwy. Wažne jo nam pśi tom, až serbski lud jomu pśistojece pśipóznaśe dostanjo.”W kóńcnej rozpšawje se serbski lud dwójcy pomjenijo. K prědnemu se na to pokazujo, až jo se we Łužyskem rewěrje wěcej ako 25.000 luźi pśesedliło. To, tak se groni w rozpšawje, “wobśěžujo Serbow we Łužyskem rewěrje w swójom procowanju, zdźaržaś swóju rěc, kulturu a identitu.”
Dalej se w kapitlu “Napšawy k pśewóźowanju strukturneje změny” pokazujo na to, až ma se w ramiku regionalnego zakokulenja a wobźělenja ciwilneje towarišnosći pśi wugótowanju spěchowańskich programow “ we Łužyskem rewěrje spěchowanje rěcy, kultury a identity serbskego luda” sobu zapśimjeś. “Pśi tom njejźo jano wó ekonomiske ramikowe wuměnjenja, ale teke wó atraktiwitu regionow we swójej krajinowej wjeleserakosći, wó kulturne tradicije ako teke wó žywjeńsku kwalitu a prewentiwne zastaranje byśa.”, tak dalej w rozpšawje.Statnik: “Wažne jo něnto pśewjasć strukturnu politiku, kenž Łužycu njewótpowjesyjo, ale z dobrymi, dłujkodobnymi napšawami doprědka spóra. Toś naźejamy se, až Zwězkowa republika naraźenja komisije załapijo a malsnje do trjebnych pšawniskich ramikow pśenjaso..”Naraźenja komisije deje hyšći w tom lěśe zajś do kazni napšawow, kenž jo zakład za financěrowanje wót krajnych kněžarstwow naraźonych projektow. Toś ta lisćina projektow jo pśiłoga kóńcneje rozpšawy. Teke how stoje za Saksku a Bramborsku wšakorake projekty, kenž situaciju serbskego ludu w strukturnej změnje pśewóźowaś deje.Statnik: “Zgromadnje z našymi partnarjami we wědomnosći a politice smy nabejnu licbu naraźenjow zapódali. Toś te se nadejdu direktnje abo indirektnje w tych lisćinach.”Proces naźěłanja jo Domowina juž jěsno zachopiła. Wjerašk togo jo była strukturna konferenca pód mjenim “Quo vadis Łužyca” dnja 13./14. 09.2018 na BTU w Złem Komorowje. Toś tu jo Domowina zgromadnje ze Źěłarnju pśichod Łužyca organizěrowała. Wuslědki teje konference su zajšli mjazy drugim do naraźenjow projektow, kenž deje strukturnu změnu pśewóźowaś.Dalej jo Domowina měła móžnosć, wuglowej komisiji w ramiku jězda pó Łužyskem rewěrje dnja 11.10.2018 ako zastupnik regionu swóju poziciju pśednjasć.W projektach namakajo se wěcej naraźenjow, kenž pomagaś deje, situaciju rěcy, identity a kultury Serbow dalej zmócniś. Tak jo mjazy drugim wótmyslone, pśez spěchowanje (socio-) kulturelnych napšawow a projektow regionalnu identitu zmócniś. Mimo togo kśěli Serby zarědowaś Łužyski centrum za europejske mjeńšyny, kenž dej w mjazynarodnem konteksće na situaciju na městnje pokazaś.Rowno tak jo teke pomjenjone pśiswójenje a wužywanje serbskeje rěcy w digitalnem swěśe a w rozgłosu. To dej se staś z pomocu centruma za rewitalizaciju serbskeje rěcy.W ramiku modelowego projekta “Koordiněrujuce městno za ludowu kulturu a kulturelnu infrastrukturu” deje serbske nałogi ako imaterielne kulturne derbstwo swójo pśipóznaśe namakaś. Dalej se naraźijo, Serbski institut z transformaciskim wótźělenim zmócniś. Stakim ma nastaś kompetencny centrum za transformaciske a mjeńšynowe slěźenja.Pó pśikłaźe Šule za dolnoserbsku rěc a kulturu ma nastaś Šula za górnoserbsku rěc a kulturu, kenž dej pomagaś dorosćonych zajmcow rěcnje kwalificěrowaś.Wšo to ma se pśewóźowaś wót seśi za regionalny management identity a rěcy, ale teke wót kompetencnego centruma za góspodarstwo a strukturnu změnu.Projekty stoje w znamjenju centralnego zwěsćenja rozpšawy:
“Strukturna změna móžo se jano gromaźe z luźimi raźis, za kótarež su regiony źěl swójeje identity a swójeje domownje z tradiciju a pśichodom. Za to notne kšace dejali z regionow wuchadaś a se organizěrowaś respektiwnje dalej wjasć, aby se luźe do procesow změnjenja aktiwnje zapśěgnuli.”Statnik: “Za nami laže mjasece intensiwnego źěła a wjele rozgronow. Wuslědk lubi nam wuspěch. Toś ten dejali něnt zwopšawdniś. Jo-lic pśestajaju Zwězk a kraje te pšawe kipadła, změjomy rozwězanja za žywjenja gódny pśichod we wěcejrěcnej Łužycy.”