Myto Domowiny

Elke Nagelowa z Łaza

Elke Nagelowa bě w januarje 1994 Spěchowanske towarstwo Zetkanišćo Dom Zejlerja a Smolerja Łaz z. t. sobu załožiła. Hajenje serbskeje rěče a kultury we Łazu a wokolinje bě jej přeco hižo wěc wutroby. Hižo dołho slědźi po slědach serbskich basnikow a wosobinow našeje gmejny. Jako spisowaćelka a basnica so z mnohimi serbskimi temami zaběra. Elke Nagelowa so dobrych 30 lět za serbsku kulturu a zachowanje serbskich stawiznow zasadźuje. A tež sama je serbšćinu nawuknyła. To bě jej zakład, zo móžeše basnje a ludowe spěwy - započejo wot Handrija Zejlerja hač do Hańže Budarjoweje a Miny Witkojc - do němčiny přebasnić.Z wulkej přichilnosću, pilnosću a dokładnosću spisa biografiju našeje ludoweje basnicy Hańže Budarjoweje z Mortkowa a zestaja prěni dospołny zapis žórłow a jeje twórbow. Runje tak zestaja biografiju swojeho mandźelskeho, komponista Jana Pawoła Nagela. Wona so rady z historiskimi wosobinami a ludźimi ze serbskeho ludu zaběra. Z tutoho prócowanja nastachu knihi „Kreuz am Waldrand" (2007), „Hausteins Marja" (2009) wobě němsce, a „Hawštynec Marja“ (2010) serbsce kaž tež ,Altweibersommer“ (2013) němsce.Elke Nagelowa załoži hudźbne nakładnistwo „ENA“, kotrež wot 1991 do 2005 wjedźeše. Po tym je Lianje Bertókowej přepoda. Nakładnistwo wudawa předewšěm twórby Jana Pawoła Nagela a Korle Awgusta Kocora. Jako załoženska čłonka so wona wote wšeho spočatka za dźěło Spěchowanskeho towarstwa Zetkanišćo Dom Zejlerja a Smolerja we Łazu zahoriće angažuje. Je wot załoženja towarstwa čłonka předsydstwa a organizuje přeco zaso koncerty serbskich komponistow a hudźbnikow w Domje Zejlerja a Smolerja, we Łazowskej cyrkwi a w Mortkowje. Nimo toho čitanja serbskich spisowaćelow a basnikow sobu přihotuje. W zańdźenosći haješe tež dobre kontakty z Łazowskej šulu. Tam tež ze swojich knihow čitaše. Hižo wjele lět so wo internetnu stronu towarstwa stara. Jeje ideje přeco zaso wustajeńcy Spěchowanskeho towarstwa Zetkanišćo Dom Zejlerja a Smolerja Łaz wobohaćeja. Z přeswědčenjom Elke Nagelowa tute towarstwo a serbsku rěč a kulturu w zjawnosći zastupuje. Haji tež jara dobre kontakty ze serbskimi spisowaćelemi a hudźbnikami.Za jeje wjelelětne dźěło a skutki smy jej jara dźakowni. Z tuteje přičiny spožčimy Elce Nagelowej za jeje žiwjenski skutk myto Domowiny 2020. Wjele zboža.

---

Myto Domowiny

Fryco Kšamaŕ z Drjenowa

Južo wjele lět jo bratš Fryco Kšamař wjelgin aktiwny cłonk w našej narodnej organizaciji. Mjaztym na zasłužonem wuměńku jo směł njedawno swój kulowaty 80. narodny źeń wóswěśiś a pśi toś tej góźbje mógał slědk glědaś na wšakorake mrocniki a wjeraški w jogo priwatnem a cesnoamtskem žywjenju.Naroźił jo se Fryco Kšamař w juniju 1940 w Liškowku. Starjejše su měli mjeńšu žywnosć a teke Fryco Kšamař jo pózdźej mjazy drugim z rolnikarstwom swóje pjenjeze zasłužył. Mimo togo jo źěłał ako ceptař a inženjer. Gaž pak powědamy wó wažnych mrocnikach we žywjenju Fryca Kšamarja, dejmy wósebnje glědaś na lěto 1984. W toś tom lěśe jo musał ze swójeju familiju spušćiś swój wóścny dom. Jogo rodna wjas Liškowk jo se wótryła a zgubiła we wuglowej jamje Chóśebuz-pódpołnoc. Familija jo pśeśěgnuła do Drjenowa. How se teke jogo cesnoamtske źěło na serbskem polu tak pšawje zachopijo. Ned pó pśewrotu jo pśewzeł z nuze wen wjednistwo Domowinskeje kupki. Wót lěta 1993 až do lěta 2012 jo wuspěšnje šołtował w toś tej gmejnje Picańskego amta a w samskem casu jo se stajił ako zastupny pśedsedař Domowiny cłonkam z Górneje a Dolneje Łužyce k wólbam. Dogromady 12 lět jo dał Fryco Kšamař našomu kšywowemu zwězkoju ako zastupny pśedsedař wósebnje w Dolnej Łužycy jadno woblico. Ako Drjenojski šołta jo se zgromadnje z Frycom Wojtom a drugimi za to zasajźował, až to serbske w Picańskem amśe swójo kšute městno dostanjo. Załoženje wuběrka za serbske nastupnosći, kótaryž jo Fryco Kšamař bejnych lět nawjedował, jo był jano jaden kšac k tomu.Na wutšobje pak lažy Frycoju Kšamarjeju hyšći něco druge: Su to te zwiski do Pólskeje. Njelicone su jogo pšijaśelne zwiski do našogo susednego kraja. Lětadłujko jo wón ako šołta a pśedsedař Domowinskeje kupki partnařstwa iniciěrował, pódpěrował a woplěwał. Tak njejo jano spěchował zwiski mjazy Serbami a słowjańskimi susedami, ale wósebnje jadno pozitiwnjejše nastanjenje tudejšych luźi napśeśiwo serbskej rěcy.Źinsajšny źeń njejo Fryco Kšamař wěcej na politiskem pólu aktiwny. Za to pak stoj pśecej rad k dispoziciji, gaž jo to grono wó wobchowanje, dalej dawanju a rozšyrjenju serbskeje rěcy a wó rozšyrjenju wědy wó Serbach. Šuli za dolnoserbsku rěc a kulturu jo wón pśecej woblubowany a spušćobny partnař, gaž źo wó to, wuknjecym powědanu dolnoserbsku rěc pśibližaś a se z nimi do rozgrona daś. Teke wuknikam Dolnoserbskego gymnaziuma jo Fryco Kšamař mjaztym derje znaty. Jim jo stojał w šulskem lěśe 2018/19 pó boku, ako su se wažyli tegdejše jadnastkarje na projekt “Zeitensprünge”, na kótaremž jo se Chóśebuski centrum za cłowjeske pšawa wobźělił. Projekt jo měł titul “Serby w NDR” a wukniki su za njen serbske wósobiny pśewóźowali, kótarež su ze swójogo wiźenja wó žywjenju w NDR rozpšawili. Jich su filmowali a jich wopšašowali. Jaden z tych casowych znankow jo był Fryco Kšamař. Wón jo se rad z młodymi luźimi do rozgrona dał a jim na wjelgin gnujucy part wó tegdejšem zgubjenju swójeje rodneje jsy, swójeje domownje, rozpšawił.To a wěcej wó serbskem žywjenju we jsach wokoło Liškowka w srjejźi slědnego stolěśa móžomy wušej togo słyšaś na cd-ejce, kótaruž jo Marija Elikowska-Winklerowa w lěśe 2017 zestajiła. 22 minutow su how wěnowane Frycoju Kšamarjeju. Z tym stara se na swój part wó to, až se te serbske stawizny našeje wokoliny a ta dolnoserbska rěc tak malsnje njezabywaju.Smy jomu ako župa wjelgin źěkowne za wše jogo aktiwity, za jogo spušćobnosć a pomocliwosć, za jogo dłujkolětne cesnoamtske źěło za zdźaržanje serbskeje rěcy a kultury a naraźijomy ku góźbje jogo 80. narodnego dnja wuznamjeniśFryca Kšamarja z Drjenowa z mytom Domowiny 2020. Gratulacija

---

Myto Domowiny

Jurij Šołta z Noweje Wjeski

Wobstajnje so Jurij Šołta jara za naš narod angažuje. Hižo jako student slawistiki a pedagogiki w Lipsku bě wón wěsty čas městožupan Lipšćanskeje Sorabije. Na čole agilneje Nowowješćanskeje Domowinskeje skupiny skutkowaše dwaj lětdźesatkaj. Kamjensku župu „Michał Hórnik“ zastupowaše šěsć wólbnych periodow w jeje předsydstwje a pjeć lět bě čłon Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny. Za zajimy swojich kolegow – serbskich wučerjow – zasadźowaše so 25 lět we wokrjesnym wjednistwje dźěłarniskeho zwjazka. Tež w serbskim kulturnym žiwjenju so wón angažuje. 25 lět je jako spěwar z chórom Lipa we Łužicy a susodnych krajach našu spěwnu kulturu šěrił. Pjeć lět běše předsyda tutoho spěwneho towarstwa a iniciěrowaše dostojne wopominanje 90. róčnicy załoženja chóra Lipa Serbska. Tehdom wudachu kasetu ze spěwami dźensnišeje Lipy kaž tež informaciske łopjeno a knižku Jana Handrika wo woblubowanym chórje. Wuske styki haješe Jurij Šołta ze spěwnymaj cyłkomaj Slezan z čěskeho Těšina a Vaclav z Rokornika. Pjeć lět bě Jurij Šołta čłon předsydstwa Zwjazka serbskich spěwarskich towarstwow. Hišće jako wuměnkar wuwučowaše Jurij Šołta wjele lět serbšćinu a čěšćinu a je na Ludowych uniwersitach w Kamjencu, Budyšinje, Wojerecach a w Smjerdźečanskim kubłanskim srjedźišću LIPA we wjace hač 30 kursach mnohim dorosćenym znajomosće w tutymaj rěčomaj sposrědkował a někotre dalekubłanske kursy za pěstowarki a wučerjow nawjedował.Bě tež pjeć lět čłon kuratorija za spožčenje Myta Ćišinskeho a staraše so z tym sobu wo objektiwne hódnoćenje narodneho skutkowanja druhich. Jurij Šołta słuša do sławneje powójnskeje generacije Serbow, kotřiž běchu sej słowjansku wědu a wědomje přiswojili jako šulerjo abo studenća w susodnej Čěskej a kiž čas žiwjenja w tutym duchu skutkowachu.Wot 1957 do 1958 studowaše na Karlowej uniwersiće w Praze pola prof. Antonina Frinty a prof. Pawoła Krječmarja. Jako jeničkemu serbskemu studentej slawistiki poskići so jemu składnosć takrjec priwatneho studentstwa pola wuznamneju docentow. Na tute wašnje wjele wo wzajomnych stawiznach Čechow a Serbow zhoni a něštožkuli nawukny, wo čimž so w knihach njepiše. Z tym přiběraše jeho wěda a rosćeše jeho lubosć k slawistice, čěskej rěči, kulturje a stawiznam a so přez lětdźesatki dale wuwiwaše. Njeličomne su jeho skutki we wzajomnym přećelstwje z čěskim ludom.Z mnohich mjenow Jurja Šołtowych čěskich přećelow njech je mjeztym njeboh prof. Bohumil Malotin, čłon MS, naspomnjeny. Z koncertnym mištrom na cellu w Smetanowym dźiwadle w Praze wón tójšto zarjadowanjow organizowaše. Tak přewjedźe we Volfarticach dwójce dwutydźenske kubłanje serbšćiny mj. dr. tež z předstajenjom filmow a organizowaše tež derje wopytany koncert serbskich młodostnych w tamnišej cyrkwi z čěskej připowědźu.Jurij Šołta podpěrowaše a wobdźělowaše so na wuměnje šule Ralbicy/Róžant ze šulu w Mělniku z tamnišim direktorom Miroslavom Vlkom wot spočatka 1960tych lět. Politiskich wobstejnosćow dla so přećelska wuměna přetorhny, ale po 1989 je šula w Ralbicach zaso pokročowaše, wězo z jeho wosebitym angažementom.Po politiskej změnje měješe wón tež organizaciju a přewjedźenje olympiady serbšćiny na starosći, kotraž so štyri króć w čěskich Kytlicach přewjedźe.Za čas NDR organizowaše Jurij Šolta za dźěći přistajenych šulskeho dźěłarnistwa Kamjenc wospjet prózdninske lěhwo - mjez nimi běchu wězo tež serbske dźěći - w Kytlicach. A tule wuměnu z tamnišimi partnerami přewjedowaše 30 lět, najprjedy jako tołmačer a pozdźišo jako nawoda.W medijach dokumentowana běše jeho narěč na pomjatnym swjedźenju loni na sławnej horje Mužska. W mjenje Serbow dźakowaše so Jurij Šołta - jako čłon Domowiny a Maćicy Serbskeje - za sławne demonstracije čěskeho ludu za Serbow za čas nacionalsocializma.Jeho wobšěrne čestnohamtske skutkowanje pyta runjeća, hač na towaršnostnym abo kulturnym polu. Chcemy so jemu dźensa za jeho dźěło za serbski lud z Mytom Domowiny 2020 dźakować. Wjele zboža.

---

Myto Domowiny za dorost

Damian Dyrlich z Noweje Wjeski

Damian Dyrlich narodźi so 1994 jako najmłódši z třoch dźěći Nowowješćan rězbarja Mikławša Dyrlicha a bu w křesćanskej wěrje a ze zahoritosću za serbsku rěč kubłany.Hižo jako młodostny poča so we wšelakich funkcijach towaršnostnje angažować, na přikład w młodźinskim kružku Chróšćan wosady, kotremuž wón dźensa jako stary zajac přeco hišće rady wupomha. Złožiwši maturu w lěće 2013 poda so na studij do Lipska. Tam zabsolwowa 2018 swój prěni statny eksamen za wučerstwo na gymnaziju w předmjetomaj serbšćina a towaršnowěda. Kónc šulskeho lěta 2019/2020 zakónči swój referendariat na Serbskim gymnaziju w Budyšinje.Wosebje za čas studija bě młody Serb angažowany za serbske studentske žiwjenje w Lipsku, ale tež za druhich serbskich studentow, po wšej Němskej rozbrojenych. Wón bě mjez druhim městopředsyda Lipšćanskeho studentskeho towarstwa “Sorabija” a nawjaza wuske styki k radam jědnatkow studentow w Lipsku. Wosebitu zasłužbu zdoby sej jako dołholětny župan Zwjazka serbskich studowacych – župy “Jan Skala”. W tutej funkciji organizowaše studentsku wuměnu do pólskeho Namysłowa w lěće 2017 a k čěskim přećelam do Prahi 2019. Dale so akribisce wo wšitke w župje zastupjene studentske towarstwa staraše, mjez nimi studenća z Lipska, Drježdźan a dalšich městow, kaž tež stajnje wo abiturny lětnik Serbskeho gymnazija w Budyšinje. Postara so wo to, zo so serbscy studenća zaso do cyłka zwjazaja, zo zhromadnje agěruja a zo maja tež w Domowinje na politiskim polu swój hłós. Tak je wón jako zastupjer studentow w zwjazkowym předsydstwje zaměstnjenje młodźinskeho koordinatora namjetował. Ale tež na wuměłskim polu běše a je Damian Dyrlich stajnje aktiwny – jako pisacy a spěwar. W Lipšćanskej Sorabiji staraše so na přikład sobu wo pisane programy za kóždolětne póstnicy a za schadźowanku serbskich studentow. Jako bratrowc spisowaćela Benedikta Dyrlicha je Damian tež na lyriskim polu aktiwny a zahority, stupajo tak zdźěla do stopow swojeho wuja. Pisa lóštne kaž tež kritiske basnje a so z nimi tež na wšelakich literarnych wubědźowanjach wobdźěla. Jako zahority spěwar-tenor skutkowaše hižo we wjacorych chórach, mjez druhim w 1. serbskej kulturnej brigadźe abo w studentskim chórje, w kotrymž tež husćišo raz organizacisku ručku za přewjedźenje probow přewza. Dźensa dožiwjamy jeho jako čłona chóra „Lipa“.Chcemy so Damianej Dyrlichej wutrobnje dźakować za jeho zahoritosć za wužiwanje a wuwiwanje serbskeje rěče a identity a za jeho aktiwnosć w serbskim studentskim žiwjenju w zašłych lětach a přejemy jemu wšitko nanajlěpše za přichodne žiwjenske kroki.Skónčimy lawdaciju z jednym z Damianowych najlubšich citatow:„Žně su bohate, ale dźěłaćerjow je mało.“ (Matej, 9:37)Damian Dyrlich je jedyn z našich pilnych dźěłaćerjow a sej z tym Myto Domowiny za dorost 2020 zasłuži. Wjele zboža.

---

Čestne znamješko Domowiny

Torsten Mak z Chóśebuza

K serbskej rěcy jo Torsten Mak pśišeł pśez pśipad w prědnem lětniku. Wukniki su pśedstajili druge cuze kraje a rěcy. Wón jo se zajmowałza něco wósebnego. Njeglědajucy na argumenty starjejšeju jo se za serbšćinu rozsuźił. Až do źinsajšnego serbska rěc a kultura jogo žywjenje wobwliwujotej.Torsten Mak jo se naroźił 17.12.1967 w Mecklenburgskej w měsće Ludwigslust. 1986 jo złožył swój abitur na Serbskej rozšyrjonej wušej šuli w Chóśebuzu. Rowno w casu pśewrośenja jo se drugi raz rozsuźił za něco wósebnego - za studium ceptařstwa serbšćiny a nimšćiny na uniwersiśe w Lipsku. How jo kšute kontakty nawězał teke ku Górnoserbam a jo aktiwnje w Sorabiji-Lipsk statkował. Teke na politiskem pólu w studentskich wuběrkach uniwersity jo prědne nazgónjenja zběrał.Pó studiumje njejo mógał ned ceptariś a tak jo zachopił pla Załožby za serbski lud źěłaś. Akle pózdźej jo mógał na Dolnoserbskem gymnaziumje z wuknicami a wuknikami źěłaś. Ako cłonk Serbskego šulskego towaristwa z.t. njejo jano na dolnołužyske problemy glědał. Pśecej jo kontakt ku górnołužyskim kolegowkam a kolegam pytał.Wjele generacijow wuknicow a wuknikow jo „kněz Mak“ pregował a teke zagórił za to serbske w šuii a zwenka njeje. Wón jo napisał teksty a pśigótował wjele lět serbski kabaret za Schadowanki. Zagronitosć jo njasł za wuknikojsku wuměnu z Pólskeju. Teke wjele lět jo se z wuknikami wobźělił na wolejbalowych turněrach Sokoła a jo pódpěrował serbsku olympiadu. Lěcrownož južo wuměnkař wóstanjo kšuśe zwězany z Dolnoserbskim gymnaziumom. Tak nawjedujo źěłowu kupku źiśecego źiwadła, zestajijo dalej nowe wucbne materialije za serbšćinu w ABC, jo cłonk spěchowańskego towaristwa DSG a nadalej cłonk serbskeje źěłoweje kupki pśi MBJS.Zwenka šule jo Mäcky, ako jogo pśijaśele a pśijaśelki jomu gronje, pśecej kritiski wobglědował politiske póstupowanje Domowiny, wósebnje což nastupa jeju poziciju k wótbagrowanju serbskich jsow. Tak jo se sobu angažěrował pśeśiwo wótbagrowanju Rogowa a Łakomy W lětach mjazy 2009 a 2019 jo był cłonk Serbskeje rady w Bramborskej. W toś tom gremiumje jo wjele wugbał a sobu inicěrował. Wjeliki późěl jo měł pśi nowelěrowanju serbskeje kazni, za kšute zapisanje serbskego sedleńskego ruma, pśi wójowanjach wó dalejwuwiśe Witaj-projekta a pśi wjelelětnem procowanju, serbske šulske póstajenje nowelěrowaś. Aktualnje zastupujo ako wěcywustojny wobydlař we „wuběrku za socialne, rownostajenje a pšawa mjeńšynow“ za AUB/SUB-frakciju teke zajmy Serbow w měsće Chóśebuzu.Teke serbska kultura jo jomu stawnje wažna. Wjele lět jo sobustatkował w drastwinem towaristwje „Spintestübchen/Pśěza“. Z togo wiźimy, až how bijo serbska wutšoba, kenž cesto teke kritiski na to serbske glěda.

---

Čestne znamješko Domowiny

Christa Dziumblowa z Bórkowow

Christa Dziumblowa jo aktiwny cłonk Domowniskego a drastwinego towaristwa Bórkowy z. t. a teke Domowinskeje kupki Bórkowy-Kuparske.Naroźiła jo se Christa Dziumblowa w Bórkowach, źož jo teke wotrosła. W Chóśebuzu jo se dała wukubłaś ako šlodarka a jo pózdźej źěłała ako hortnařka w Bórkojskej šuli. Tam jo teke měła móžnosć za swóju nejlubšu zaběru - to rucne źěło. Wušywała a źała jo pśecej rada a njejo dłujko trało, až su pśišli teke wót wuknikow prědne impulse něco serbskego gótowaś. Zgromadnje ze źowćami jo pytała stare pśikłady a originalne pśedłogi drastwinych źělow a tak jo póněcom nastał w šuli źěłowy kružk “wušywanje drastwinych źělow”.Pó politiskem pśewrotu jo se Christa Dziumblowa rozsuźiła za źeło ako samostatna šlodařka. Napšašowanja za serbskimi drastwami a drastwinymi źělami su pó casu pśiběrali a serbska drastwa jo pśišła teke pśez aktiwity Bórkojskego domowniskego a drastwinego towaristwa zasej do mody. Doma, na Dziumblic dwórje w Bórkowach, jo manźelski Dieter wutwarił staru kólnju a tła na šlodařnju a śpu za serbske drastwy. How pokažo Christa Dziumblowa teke młodostnym Bórkojskeje młoźiny, kak se serbska drastwa pšawje woblekajo, kak se lapy wěžu a kak se banty a cypjele wušywaju.Na wikach a wětšych swěźenjach pokazujo Chršsta Dziumblowa gósćam gromaźe ze swójim cłowjekom, kak se drastwine źěle wušywaju a druge tradicionelne rucne źěła z burskego žywjenja wugbaju.Nejwažnjej pak jo, až se młodšym te znaśa dalej dawaju. To cyni Christa Dziumbiowa až do źinsajšnego, a to cesnoamtski w ramiku cełodnjowskeje wucby w Bórkojskej šuli. How pokazujo tym małym až do 6.lětnika, kak se za serbske swěźenje woblekaju a drastwy wušywaju.Z tym pśinosujo Christa Dziumblowa k tomu, až se stara wěda wó serbskej narodnej drastwje w błośańskem regionje wobchowajo a młodym zajmcam dalej dawa. Togodlanaraźijo župa Dolna Łužyca Kněni Christu Dziumblowu z Bórkow za pócesćenje z cesnym znamuškom Domowiny w lěśe 2020.

---

Čestne znamješko Domowiny

Juro Hanška z Brjazyny

Juro Hanška jo se naroźił w serbskej jsy Janšojce. Ako mały gólc jo měł stawnje kontakt ze serbskeju rěcu a kulturu, jo w zakładnej šuli sebsku rěc nawuknuł a na Serbskej rozšyrjonej wušej šuli w Chóśebuzu swój abitur złožył. Juro jo se w młodostnych lět w rodnej jsy za woplěwanje dolnoserbskich nałogow starał a je sobu organizěrował. Jogo prědna lubosć jo pśiroda a dla togo jo studěrował rolnikarstwo. Ze swójej familiju bydli južo wěcej ako 25 lět w Brjazynje. Tam jo se Juro teke angažěrował w Domowinskej kupce a jo był wjele lět jeje pśedsedař. Pód jogo nawjedowanim jo Domowina pśecej ze swójskeju lisćinu pśi wólbach do gmejnskeje rady nastupiła a to až do źinsajšnego z wuspěchom cyni. Lětadłujko jo Juro Hanška gromaźe z Brjazyńskim šołtu Klausom Heinrichom na lisćinje Domowiny ako wótposłanc w gmejnskej pśiraźe statkował a serbske zajmy zastupował. Z takimi nazgónjenjami jo se župa Dolna Łužyca teke wjaseliła ako jo za župne pśedsedarstwo kandiděrował a we njom sobu źěłał. Južo za prědnu Radu za serbske nastupnosći Bramborskeje w lěśe 1994 jo se Juro Hanška stajił k wólbam a jo pótom wót lěta 1994 až do lěta 2009 tśi legislatury aktiwny cłonk togo cesnoamtskego gremiuma był.Ako su załožyli w Górnej Łužycy Zwězk serbskich rucnikarjow a pśedewześarjow, jo se Juro Hanška ned za to zajmował a jo w Dolnej Łužycy cłonki wabił. How jo zapśěgnuł cele wšakorake wobsejźarje firmow do žěła zwězka ako na pśikład šlodarje drastwow, twařske rucnikarje a druge słužbu wugbajuce. Kužde druge lěto organizěrujo ekskursiju z kólasom pó Dolnej Łužycy ako zgromadny wjerašk. W zachadnych 10 lětach jo se starał wó sobustatkowanje serbskich rucnikarjow ze zgromadnym stojnišćom Zwězka serbskich rucnikarjow a pśedewześarjow na wjelikich rucnkařskich wikach w Chóśebuzu - pód serbskeju chórgoju we wikowańskich halach.Zwězk serbskich rucnikarjow a pśedewześarjow a župa Dolna Łužyca stej Juroju Hanškemu za jogo wjelebocny angažement na dobro wšogo serbskego wjelgin źěkownej a stej se dojadnałej zgromadnje naraźiś kněza Jura Hanškego z Brjazyny za pócesćenje z cesnym znamuškom Domowiny w lěśe 2020.

---

Čestne znamješko Domowiny

Jürgen Njek z Chrósćic

Słyšiš-li, zo so wo časnikarju rěči, wědźa ludźo nic jenož w Chrósćicach a wokolinje, zo dźe cyle wěsće wo Jürgena Njeka. Narodźiwši so 1947 w Dobrošicach, wotrosće pola přirodneju staršeju, časnikarja Jurja Mencla a jeho mandźelskeje, w Chrósćicach. Rjemjesło časnikarja wukonja Jürgen Njek z lubosću a wjeselom do dźensnišeho. Z lěta 1975 – potajkim hižo 45 lět – so čestnohamtsce wo časnik na wěži Chróšćanskeje cyrkwje stara, přewjeduje trěbne reparatury a jón kóžde lěto wot zymskeho na lětni čas a nawopak přestaja. Nimo toho předawa Jürgen Njek w swojim wobchodźe wjele lět zastupne lisćiki za ptačokwasne předstajenja Serbskeho ludoweho ansambla w Chróšćan “Jednoće”, za mjezynarodny folklorny festiwal a druhe kulturne zarjadowanja w Chrósćicach. Tak ludźom z wokoliny zmóžnja, sej po krótkim puću lisćiki w předpředani wobstarać. Nic naposledk runa z tym někotremužkuli puć k serbskemu kulturnemu zarjadowanju. Wusko ze swojej wsu Chrósćicy zwjazany, je wón jedyn z dźewjeć čłonow, kotřiž su 21. januara 2003 Serbske wjesne towarstwo “Domizna” załožili. Wone spěchuje wjesnu zhromadnosć, haji našu rěč a nałožki a spěchuje angažement wobydlerjow za přirodu a domiznu. Mjeztym je towarstwo na 52 čłonow rozrostło. Jürgen Njek je so 2011 Serbskej lajskej dźiwadłowej skupinje z. t. přez wosebitu situaciju přidružił. Čłonojo dźiwadła přihotowachu runje nowu inscenaciju, jako jedyn z hrajerjow schorje. Něchtó ze skupiny so na Jürgena dopomni, kotryž běše 2010 w historiskej hrě “Via Regia woła” w nošerstwje TCM sobu hrał. Po krótkej rozmołwje wón hnydom připraji. Tak přewza 2012 w kriminalnej komediji “Hdyž rentnarjo zapřimnu” samo hłownu rólu, z kotrejž je přihladowarjow mócnje zahorił. Předstajenje běše tak wuspěšne, zo wosta wón dźiwadłowej skupinje do dźensnišeho swěrny. W pozdźišich inscenacijach wón tohorunja swoju rólu namaka. W dźiwadłowej hrě “Via Regia woła”, předstajena w lěće 2010 składnostnje 1.000. posmjertnych narodnin swjateho Bena, japoštoła Serbow, přewza wón rólu wjesnjana Rolana. Nimo toho hraješe w pasionskimaj hromaj 2005 a 2015 sobu, w poslednjej předstaji Herodesa. Za swoje dołholětne mnohostronske čestnohamtske skutkowanje je sej Jürgen Njek Čestne znamješko Domowiny zasłužił.

---

Čestne znamješko Domowiny

Marja Ošikowa z Pančic-Kukowa

Wo Mari Ošikowej by so móhło prajić: Je stajnje zwólniwa nadawki přewzać, wona je spušćomnje spjelnja a z dobrymi idejemi wobohaća. W lěće 2007 bu do skupinskeho předsydstwa wolena a wot tutoho časa swoje mocy na dobro skupiny zasadźuje.Wosebje w lětach bjez předsydy w skupinje (2012 – 2016) bě sotra Ošikowa jedna z najaktiwnišich stołpow. Nimale dźesać lět je wona zamołwita za wopyt dźiwadła našeje skupiny. Jeje wulka zasłužba je, zo jězdźi Domowinska skupina Pančicy-Kukow tež dźensa hišće z busom na dźiwadłowe předstajenja do Budyšina, dokelž so stajnje dosć zajimcow namaka. Bjez aktiwneho wabjenja a organizacije pilnych pčołkow kaž wona njeby tole móžno było.Tohorunja w jeje rukach leži hižo lěta dołho organizacija skupinskich wulětow. Njeličomne telefonaty, rezerwacije a wothłosowanja su trěbne, zo by so tajki wulět poradźił. Jako tak mjenowany “teamplayer” přewozmje Marja Ošika wjele nadawkow w předsydstwje, tež mjeńše, kotrež zjawnosć hustodosć ani njewidźi. Na př. je so na nimale wšitkich dźěłowych akcijach při rjedźenju pomnika Ćišinskeho w Lipju w Pančicach-Kukowje wobdźěliła, a zdobom stara so tam přeco wo ćělne zastaranje wobdźělnikow. K jubilejam našich čłonow wot 70. narodnin sem gratulujemy jim z małym prezentom - wo nje so Marja Ošikowa swěru stara. Tež na čłonow, kotřiž so ze strowotnych přičin wjac na skupinskich zarjadowanjach wobdźělić njemóža, wona mysli a wobstara za nich k hodam małe překwapjenki. Jeje skutk za Serbstwo je kaž mozaik - su to lute drobne kamuški na dobro Pančanskeje domowinskeje skupiny, tak zo nastawa z toho wobraz přikładneje aktiwneje čłonki. Za jeje swěru a pilnosć słuša jej dźensa dźak a připóznaće.

---

Čestne znamješko Domowiny

Bjarnat Deleńk z Njebjelčic

Předsydstwo Serbskeho Sokoła a Sportoweje jednotki Njebjelčicy namjetuje, spožčić „Čestne znamješko Domowiny“ Bjarnatej Delenkej. Rodźeny 1949 je wón wot lěta 1999 předsyda Njebjelčanskeje Sportoweje jednotki a wukonja swěrnu słužbu za towarstwo. Z jeho wosobu je přeco žiwa dwurěčnosć w towarstwje zaručena, wšako so wón tež wo zjawnostne dźěło a spušćomne přidźěło serbskim medijam stara. Nimo toho je Bjarnat Deleńk aktiwny čłon karnewalskeho towarstwa Serbske Pazlicy a je přeco zwólniwy, hdyž je pomoc trěbna. Wosebje pak ma so wuzběhnyć, zo je Bjarnat Deleńk wot spočatka sem na serbskich stawiznach Europeady wobdźěleny. Ze Serbskej koparskej wubranku poby tak hižo na turněromaj w Šwicy a Južnym Tirolu. W swojej funkciji jako nawoda mustwa je přihoty aktiwnje sobu rjadował a zwučowanja podpěrał. Wosebity podawk w jeho skutkowanju běše Europeada 2012 we Łužicy. Tutón wjeršk stawiznow serbskeho sporta je Njebjelčan we wuběrku Domowiny sobu přihotował. Wosebitu zamołwitosć přewza bratr Deleńk za wotewrjenske zarjadowanje w Njebjelčicach. Sćěhowaše njezapomnity sportowy tydźeń. Nětko so znowa na Europeadu přihotuje a chce sej jako nawoda serbskeho mustwa 2021 do Korutanskej dojěć. Bjarnat Deleńk słuša ze swojim sprawnym a nazhonitym wustupowanjom k rjapej serbskeho koparskeho hibanja. Wón je pomhał serbske sportowe struktury na polu kopańcy wosebje z wabjenjom dorosta dale skrućeć. Za wusahowace wukony na tutym polu, za dołholětne njesprócniwe a wobstajne dźěło w Sportowej jednotce Njebjelčicy a we wubrance mytujemy Bjarnata Deleńka dźensa z „Čestnym znamješkom Domowiny“ 2020. Sportej a narodej zdar!

---

Čestne znamješko Domowiny

Marka Cyžowa z Lejna

Marka Cyžowa je na Serbskej rozšěrjenej wyšej šuli w Małym Wjelkowje 1964 do Domowiny zastupiła a wosta z njej zwjazana w Domowinskich skupinach w ródnym Radworju, w Lipšćanskej Sorabiji, w skupinomaj 1 a 4 w Budyšinje a w Lejnje. Z časa politiskeho přewróta, jako so we wsy dosć ludźi za skupinu njenamaka, je so wona jako jenička přidružiła Domowinskej skupinje w Pančicach-Kukowje. Nimo toho je Marka Cyžowa čłonka Domowiny přez Towarstwo Cyrila a Metoda a Maćicu Serbsku. Z tym wuznawa so dlěje hač 55 lět jako Domowinjanka.Z młodych lět sem haji Marka Cyžowa serbski spěw, wot 1964 hač do 2008 bě to porjadu: w chórje Meja, w spěwnej skupinje Sorabije, w studentskim chórje župy Jan Skala, jako w Budyšinje dźěłaca zaso w chórje Meja, w Serbskim katolskim cyrkwinskim chórje Budyšin, w cyrkwinskim chórje w Chrósćicach.Nimo toho skutkowaše w tójšto dalšich towarstwach a cyłkach.1968-1994 běše čłonka Koła serbskich hudźbnikow, wot 1989 jeho městopředsydka a po tym w Zwjazku serbskich wuměłcow čłonka předsydstwa.1973-1983: Čłonka předsydstwa Serbskeho pioněrskeho dźiwadła LND; 1985-1990 a sobuskutkowanje w přiradźe Domu za serbske ludowe wuměłstwo1990-1993 sobuskutkowanje w mytowanskim wuběrku Domowiny1990-1995: nawodnica serbskeje šole w Chróšćanskej wosadźe. Tam tež prěnje zetkanje wšitkich serbskich katolskich šolow iniciěrowaše a organizowaše.Wot 2015 je jako čłonka čitarskeje přirady Serbskich Nowin powołana.Wot znowazałoženja Maćicy Serbskeje w nowembru 1990 běše Marka Cyžowa jeje čłonka a 2014 bu do předsydstwa wolena.Wot lěta 2017 skutkuje z mandatom Maćicy Serbskeje w Zwjazkowym předsydstwje Domowiny. Nimo toho je Marka Cyžowa předsydka wuběrka za zjawnostne a lobbyjowe dźěło.Nimo powołanskich nadawkow w sakskim socialnym ministerstwje je so wot 1994 hač do 2014 zasadźała za rjadowanje serbskich naležnosćow we wobłukomaj młodźina a strowotnistwo. Za wobstajne a swěru wukonjane wobšěrne čestnohamtske dźěło w najwšelakorišich wobłukach, we wjacorych towarstwach a na městnach we a zwonka Łužicy wuznamjenimy Marku Cyžowu dźensa z Čestnym znamješkom Domowiny. Gratulaciju.

---

Čestne znamješko Domowiny

Friedhard Krawc ze Swóńcy

Dotal ewangelske narańše kónčiny Łužicy při spožčenju tutoho myta hišće njejsu zastupjene byli. Runje tam pak je so w poslednich lětach wjele stawało. Wažny podźěl na tym měješe Friedhard Krawc. Z Lubija pochadźacy a nětko w Swóńcy/Großschweidnitz bydlacy je hakle w zašłych dźesać lětach serbske korjenje swojeje swójby wuslědźił. Mjeztym čuje so jako Serb. Serbšćinu je nawuknył, najprjedy w rěčnym kursu za němskich staršich, kotrychž dźěći do WITAJ-pěstowarnje chodźachu, pozdźišo na ferialnym kursu Serbskeho instituta a wosebje z wulkej swójskej iniciatiwu. Mjez mało Serbami wokoło Lubija je wón skoro jenički, kotryž so tak aktiwnje za wšo serbske zasadźuje. Wón je ewangelski wosadny, jako lektor tež na kemšach serbske słowo zapřija, je spěwar w cyrkwinskimaj chóromaj a prócowar wo Serbstwo w Lubijskich kónčinach.Friedhard Krawc bě jedyn z iniciatorow toho, zo je so prěni raz w serbšćinje zanjesł Korle Awgusta Kocorowy “Serbski rekwiem” w Ketličanskej cyrkwi. To bě 10. nowembra 2019, takrjec na městnje jeho nastaća kaž tež městnje dołholětneho skutkowanja našeho najznaćišeho serbskeho komponista. Bratr Krawc je nawjazał zwisk z němskimaj cyrkwinskimaj chóromaj z Lubija a Žitawy a z chórom Budyšinom. Je namakał spušćomnych partnerow a poněčim wšitkich přeswědčił, so na tajki projekt zwažić. Poslednje předstajenje bě 24. nowembra 2019 w Žitawje. Je stworił plakaty a programowy zešiwk, je w ryzy serbšćinje w rozhłosu a w Domowinskich skupinach za zarjadowanje wabił a je posłucharjow w Ketličanskej cyrkwi tež serbsce witał. Dale je organizował přewodny tekst a němski přełožk, štož bě jedne z najwažnišich wuměnjenjow za aktiwne wobdźělenje zajimowanych němskich připosłucharjow. Bože słowo w serbšćinje bě w Ketličanskej cyrkwi hižo před lětdźesatkami womjelknyło a nětko je tam skónčnje zaso zaklinčało. Přez njesprócniwu iniciatiwu kaž tež konsekwentne zasadźenje bratra Krawca je so něšto stow ludźi z tuteje wokoliny wo tym přeswědčić móhło, zo leži w Ketlicach wulki pokład. Z předstajenjom “Serbskeho rekwiema” spěwarjo dopokazachu, zo sej wótčincow česćuja a zo su hordźi na swojeho bywšeho serbskeho wučerja a kantora Korlu Awgusta Kocora. Nětko hižo organizuje bratr Krawc wulki spěwny swjedźeń za lěto 2022 na česć 200. posmjertnych narodnin Korle Awgusta Kocora a 150. posmjertnin Handrija Zejlerja. Njech je Čestne znamješko Domowiny Friedhardej Krawcej dźak, zjawne připóznaće a pohon do dalšeho dźěła.

---

Čestne znamješko Domowiny

Heidemarie Richtarjowa z Slepoho

Heidemarie Richterowa je so 1952 w Mužakowje narodźiła. Wuchodźiwši Polytechnisku wyšu šulu w Mužakowje so na Serbsku rozšěrjenu wyšu šulu do Choćebuza poda, hdźež maturowaše. Tam sej delnjoserbšćinu přiswoji. Po tym studowaše na Humboldtowej uniwersiće w Berlinje aziske wědomosće, štož z diplomom zakónči. 1977 so Richterec mandźelskaj w Slepom zasydlištaj. Hajenje Slepjanskich nałožkow a drasty buchu Heidemarie Richterowej bórze wěc wutroby.Najprjedy dźěłaše jako sobudźěłaćerka za eksport w škleńčerni w Běłej Wodźe a pozdźišo jako sobudźěłaćerka za zjawnostne dźěło wokrjesneje nalutowarnje. 2011 so na wuměnk poda. Z toho časa skutkuje intensiwnje w towarstwach wsy. Zasadźi so za wožiwjenje Domowinskeje skupiny Slepo, kotraž po schorjenju něhdyšeje předsydki hižo njedźěłaše. 2014 wuzwolichu Heidemarie Richterjowu za předsydku skupiny. Wona jenož aktiwity towarstwa we wsy njewožiwi, ale sylnješe tež zhromadne dźěło Domowinskich skupin w župje Jakub Lorenc-Zalěski. Aktiwnje podpěruje kopicu zarjadowanjow SKC, župy a sama projekty a zarjadowanja wjesneje Domowinskeje skupiny iniciěruje. Wuzběhnyć chcemy tu z wulkej lubosću wudźěłanu wustajeńcu fotow „Cerno-běłe - Serbske swaŕby w Slěpjańskej wósadźe 1902 - 1954”. Z akribiju je sotra Richterjowa k jednotliwym kwasnym wobrazam, kotrež běchu jej ludźo z wosady po kopicach na wuběr přinjesli, wšo hromadu znosyła, štož je hódne a wažne wědźeć. A tak je wustajeńca Slepjanske narodne drasty, tradicije, wotběh kwasa, kwasnu jědź a tójšto podawkow kołowokoło kwasowanja žiwje znazorniła. Z wulkim wjeselom so sotra Richterjowa hižo wjele lět na kursu serbšćiny pola Jadwigi Mudrineje ze Slepoho wobdźěla. Přeprošenja, krótke słowa na zarjadowanjach a krótke rozmołwy ze staršimi čłonami Domowinskeje skupiny tuž serbsce čini. Ze swojej spušćomnosću, swojim angažementom a swojej pomocliwosću je sej sotra Richterjowa mjez ludźimi wulku dowěru zdobyła a je druhim z dobrym přikładom.

---

Čestne znamješko Domowiny

Silvia Stephanowa z Čorneho Chołmca

Silvia Stephanowa, rodźena 1974, dźěła jako pěstowarka w Čornym Chołmcu a ma wosebje Witaj-dźěći jako swojich chowancow. Zasadźuje so za wobchowanje a hajenje serbskich, nabožnych a wjesnych tradicijow na wšěch polach swojeho skutkowanja. Serbšćinu jej nažel do kolebki połožili njejsu, ale tuta rěč běše jej nimoměry wažna. Tuž so jako dorosćena za šulsku ławku sydny a rěč nawukny. Wužiwa kóždu móžnosć, zo by swoju mjeztym dobru serbšćinu dale wukmanjała a z wulkej lubosću a radosću ju młodej generaciji dale dawa.Mnoho pozabytych tradicijow je wona zaso sobu wožiwiła. Tak bě wona prěnja kantorka lěta 2010 zaso wožiwjeneho jutrowneho spěwanja w Čornym Chołmcu. Dźensa dale na to dźiwa, zo je drasta holcow porjadna, wona zwučuje z nimi serbske kěrluše a dźiwa na prawy wotběh nałožka.Lěta dołho hižo dźěła w předsydstwje Nałožkoweje skupiny "Krabat" z. t., stara so z wulkej dokładnosću wo serbsku drastu dźěćaceje rejowanskeje skupiny a spěwa z radosću w jeje chórje a moderuje wšitke wustupy čile a ze žortom - wězo dwurěčnje.Njedawno je z wjeselom na tak mjenowanej rěčnej swětłowni we Wojerecach prezentowała serbsku wersiju spěwa Annemarie - kotryž je we wšitkich rejwanskich skupinach a pěstowarnjach wokoło Wojerec jara woblubowana rejka. Jej běše hižo dołho špak we woku, zo spěw jenož němsce eksistowaše. Na jeje iniciatiwu móže so spěw nětko skónčnje z dźěćimi w pěstowarni a w towarstwach tež serbsce spěwać a po nim rejować.Wot spočatka dźěła sotra Silvia Stephanowa tež w předsydstwje dźěłoweje skupiny Krabatoweho młyna sobu. Tu so wosebje za hladanje serbskeje drasty a za wustajeńcy w Krabatowym młynje zasadźuje. Jej pak njeje jenož hladanje same wažne, ale 2018 towarstwo sobu k wosebitemu wjerškej dowjedźe. Předstajichu tradicionalny serbski kwas ze wšěm, štož k tomu słuša: kwasny ćah, předstajenje a rozkładźenje wšěch tradicijow, kotrež su so něhdy wokoło serbskeho kwasa we Čornym Chołmcu hajili. Mnoho pilneho dźěła z rešeršemi, zestajenjom dwurěčnych tekstow a realizowanjom wulce poradźeneho projekta je sotra Stephanowa ćicho a bjez stonanja wukonjała a z tym k wuspěchej přinošowała. Mnoho dalšich aktiwitow Silvije Stephanoweje hodźało so naličić a njeby nam wostudłe było.Tuž je sej sotra Stephanowa dźensniše wuznamjenjenje dawno hižo zasłužiła! Wjele zboža.