Serbja mjez žohnowanjom a poklećom brunicy

Nimale wšitke aktiwity Domowiny a jeje čłonskich towarstwow měrja so na zachowanje serbšćiny. Historisce zrosćeny Slepjanski dialekt móže so nětko jako připóznata rěč certifikować dać. Hdyž so to poradźi, změje slepjanšćina w Slepjanskej wosadźe a Mužakowskej holi přichod.

Župa „Jakub Lorenc-Zalěski“ je wot 28. oktobra 2013 naslědnica dotaleje župy Běła Woda/Niska. Hižo dołho so w rozmołwach ze sakskim statnym knježerstwom wo serbšćinu prócuje kaž tež wo to, zo by garantije za šule docpěła. Tole je jenož jeje předewzaće, kiž je w „Koncepciji k pozbudźenju a wožiwjenju serbskeje rěče a kultury w Slepjanskej wosadźe“ zakótwjene. Na wobzamknjenje župy 2011 smy wšitke serbske towarstwa do wudźěłanja tuteje koncepcije w zmysle tutych zaměrow přichoda zapřijeli.

Najwažniši nadawk župy pak je zachowanje serbskeho sydlenskeho ruma. Rozestajenje z brunicowej industriju wopokazuje so jako žohnowanje a pokleće w jednym: Chcemy na jednej stronje kulturnu a rěčnu substancu našeho ludu zachować, na druhej stronje pak ma so ludźom dźěło w poměrnej bliskosći poskićić.

Čim dale su rozsudźacy ludźo wot našeho regiona zdaleni, ćim snadniše je jich zrozumjenje za jednanje Slepjanskich Serbow, kotřiž běchu hižo z toho wuchadźeli, zo je so tema brunica z politiskim přewrótom za nich wotbyła. Tola wona wostanje znajmjeńša hišće dalšich 35 lět aktualna. Energijowy koncern drje skića młodym ludźom powołanske perspektiwy, spěchuje kulturne a sportowe aktiwity na wsach, ale na zakładnym problemje to ničo njezměni. Hórnistwo eksistencu Serbow w tutym regionje wohrožuje. Domowina w procesu rozsudow nastupajo brunicowy plan Wochozy II intensiwnje sobudźěła. Hač so tute plany z přesydlenjom serbskich wsow abo bjez njeho zwoprawdźa – dyrbimy so na wobaj padaj přihotować.

Stejišća gmejnow k naležnosći su rozdźělne, ani serbske towarstwa našeje župy njesteja wšitke jenak k tomu. Dwě hłownej zhromadźiznje Domowiny stej wobzamknyłoj, zo njebudźemy so jedyn přećiwo druhemu stupić a zo so w prašenju přesydlenja rozsudej wjetšiny přizamknjemy. To najwažniše je, zo so zhromadnosć mjez ludźimi zachowa. Z přesydlenjom bychu nowe wjesne dźěle nastali. Dotalni Slepjenjo bychu nowych susodow dóstali. Tohodla dyrbimy hižo nětko akceptancu za serbske zajimy budźić. Žiwe serbske tradicije su za region přidatna hódnota. Za to je angažowane lobby-dźěło na europskej, zwjazkowej a krajnej runinje a předewšěm tu pola nas trěbne.

Župa Běła Woda/Niska nasta 1991 po zjednoćenju hač do toho časa samostatneju župow. 1945 bě so w Niskej župa załožiła. 1957 bu struktura Domowiny administratiwnemu rozrjadowanju teritorija NDR přiměrjena. Z nowymi wobwodami nastaštej župje w Běłej Wodźe a Niskej. Za čas přewróta ličba čłonow widźomnje spadny. Zjednoćenje župow měješe zaměr, wšitke mocy na zachowanje serbskeho ludu wusměrić. Za Domowinu to rěkaše, při wšitkich přemyslowanjach Swobodneho stata Sakska nastupajo administratiwne noworjadowanje dalše pačenje serbskeho sydlenskeho ruma njedopušćić. Hranicy nowych politiskich zarjadniskich cyłkow njesmědźachu štyri historiske regiony serbskeje narodneje drasty – Slepo, Klětno, Wochozy a Mužakow – dźělić. Hewak bychu so prócowanja župneho dźěła wohrozyli.

Župje „Jakub Lorenc-Zalěski“ přisłuša běhdźe 500 čłonow, kiž skutkuja w 22 Domowinskich skupinach a towarstwach. Młodych ludźi zapřijamy přez młodźinske kluby, wosebje pak přez towarstwa, kaž 1973 załoženy Serbski folklorny ansambl Slepo abo Brězowske domizniske towarstwo.

Hdyž so nowe kulturne towarstwa załožeja, steji w přiběracej měrje serbskosć w srjedźišću. Towarstwo kólesko je wudało Slepjanski spěwnik, spěchowanske towarstwo Njepilic dwór Slepjanski słowničk. Nahrawachmy w slepjanšćinje rěčane přinoški a wudachmy je na dwěmaj CD hromadźe z knihu. Tež mnozy Němcy w našich kulturnych towarstwach sobudźěłaja.

Po změnje našich wustawkow w lěće 1999 móža wjetše towarstwa swojeho zastupjerja do župneho předsydstwa pósłać. Tuta šěrša baza je trěbna, zo bychmy bohatu kulturu Slepjanskeje kónčiny a našu slepjanšćinu zachowali. To tež młodźinu k tomu pozbudźuje, so na swjedźenje Slepjansku drastu woblěkać. Serbski kulturny centrum Slepo je za ludowych wuměłcow, folklorne skupiny a turistow wjace hač jenož partner, wón je wuraz serbskeje identity našeho regiona.

Serbske nałožki, drasty a tradicije bychu bjez serbskeje rěče lědma awtentiske byli. Wot spočatka projekta Witaj 1997 w Rownom móžachmy tójšto staršich za dwurěčne kubłanje jich dźěći w pěstowarni zdobyć. Bjez serbšćiny njebyštej zakładna a srjedźna šula na sewjernej kromje Swobodneho stata Sakska perspektiwy měłoj. Dźakowano serbšćinje jako šulski předmjet je šula w Slepom tež za staršich z južneje Braniborskeje zajimawa. Při wšěm angažemenće Serbow wo zachowanje rěče a kultury měła pak Sakska dale zamołwiće a wotpowědnje zakonskim winowatosćam škit mjeńšiny we Łužicy skutkownje podpěrować.