Hižo 16. króć wuhotuje Domowina zhromadnje z organizowanymi čłonskimi organizacijemi słowjanskich narodnych mjeńšin tematiski seminar. Lětuši zarjadowar na městnje běše zastupnistwo čěskeje narodneje mjeńšiny w Słowakskej.Po zhromadnym wothłosowanym programje witachu so hosći štwórtk wječor na zhromadnu bjesadu a wuměnichu sej prěnje nowosće w běhu zašłeho lěta. Na pjatku přewjedźe so hłownje tematiski seminar k tematice „Formy politiskeje participacije narodnych mjeńšin w Europje“. Kóžda ze sydom přitomnych mjeńšinow měješe składnosć w krótkopřednošku swoju tuchwilnu situaciju rysować a wosebje positiwne kaž tež negatiwne wuwića na polu sobupostajowanskich prawow w politiskich systemach wotpowědneho kraja přitomnym přistupnić. Jako prěnja rysowaše knjeni Petrackowa situaciju Čechow w Słowakskej. Wona zwěsći, zo su z časa dźělenja Čěskeje a Słowakskeje nastali nowe narodne mjeńšiny, kiž su runje hakle 21 lět stare. W lěće 1990 trochowachu so w Słowakskej něhdźe 65 000 Čechow. Tuchwilu su to jenož hišće něhdźe 30 000, štož woznamjenja, zo su so w běhu 20 lět 50 % přisłušnych narodneje mjeńšiny asimilowali. Trend dale postupuje, tak zo je wotwidźeć, zo jednoho dnja hižo na słowakskim teritoriju žaneje čěskeje narodneje mjeńšiny njebudźe. Wuzběhnyć ma so, zo njeeksistuje mjez Čěskej a Słowakskej žanežkuli bilateralne dojednanje na dobro narodnych mjeńšin wobeju krajow. Nimo toho njeznaje Słowakska mjeńšinowe prawa po europskich standartach kaž so wone w normalnym padźe wot wšitkich přistupnych krajow wužadaja. Tole wubudźi pola přitomnych wosebite spodźiwanja. Tež zaručene statne spěchowanje swójskich zajimow za wudźeržowanje institucijow, předewšěm na polu šulstwa, njeeksistuja. Čěška mjeńšina ma jenitku móžnosć za kulturne projekty sporadiske próstwy stajić a kaž dalše 23 mjeńšiny w Słowakskej sej hdys a hdys statnu podpěru z tym wudobyć. Podobna njespokojaca situacija knježi pola Rusinow w Ukrainje. Tež tuči njejsu wot stata připóznate a njedóstanu žanežkuli spěchowanje swójskich zajimow k zachowanju rusinskeje rěče a kultury. Wšitke aktiwity towarstwa financuja so wot čłonstwa a priwatnych darićelow. Přiwšěm organizuja woni kóždolětnje festiwale ludowych kulturow. Na seminar přinjesechu wot 5. hłowneje zhromadźizny schwalenu peticiju, kotruž proša na FUEV-prezidij dale dać, zo bychu so načolni funkcionarojo FUEV z wotpowědnym listom na rozsudźace politiske gremije w Ukrainje wobroćili a podpěru dali, zo so Rusinam w přichodźe status kulturneje awtonomije spožči. Porno tomu móžachu Češa w Chorwatskej wo positiwnym wuwiću swójskeje situacije rozprawjeć. Chorwatska sama ma wurjadne zakonske wuměnjenja za tamniše eksistowace 13 narodne mjeńšiny. Zdobom je přez wólbny zakoń zrjadowane, zo maja, njehladajo na ličbu přisłušnikow k narodnej mjeńšiny resp. ličbu wolerskich hłosow, pjeć krutych mandatow za zastupnistwo narodnych mjeńšin w parlamenće. Tute wotchileja so we wulkosći wot trěbnych ličbow wjetšiny nast. docpěća jednoho mandata w parlamenće. Zdobom su rjadowane w 21 gmejnach mjeńšinowe zastupnistwa, kotrež rozsudźa w swójskich naležnosćach kulturneho a kubłanskeho wobłuka dosć awtonomne. Woni maja tež poradźowacu funkciju, w padźe rozdźělenja budgetow, z kotrymž stat narodne mjeńšiny podpěra. W cyłku steja za to lětnje 6 milion € k dispoziciji. Přitomny zapósłanc Vladimir Bilek rysowaše w swojim přednošku docpěty staw jako w Europje přikładny a spokojacy. Tež zastupjerjo Ukrainjanow a staroruskeje mjeńšiny w Pólskej móžachu wo statnym spěchowanju dosć nazhornje rozprawjeć. Njejsu to po ličby tak wulke narodne mjeńšiny, kotrymž so spožča tež konkretne modele politiskeje sobuparticipacije na parlamentariskej runinje we Waršawje, na druhim boku pak wudźeržuja konstruktiwne styki k regionalnym zastupnistwam. Bjez někajkežkuli formy diskriminacije móža swoju kulturu a rěč hajić. Zajimawe běše w tutym zwisku, zo zastupjerjo Podlasianie tak prawje swójsku rěč a kulturu zarjadować njewědźachu. Tamniši zastupjer Michał Surmacz wopisowaše historiske pozadki a dźensniši staw nałožowaneje rěče, kotraž so starorušćinje podobnja. Tole wobkrućichu Rusiny z Ukrainy. Towarstwo njeje jako čłon FUEV organizowane. Jednaćel Domowiny rozprawješe wot tuchwilnym połoženju Łužiskich Serbow w Němskej nastupajo politiskeje participacije. Wón wopisowaše situaciju z časa přewróta. Hladajo tež na dźělenje wolerskeho potenciala do dwejoch krajow, njeje Serbam móžne přez normalne wólby mandaty docpěć, tak zo je alternatiwna forma serbskich kandidatow we wobłuku druhich stronow kandidować dać, dotal wuspěšny puć. W cyłku rysowaše tež docpěty staw dźěławosće politiskeje participacije na polu wobzamknjenja nowych zakonjow k spěchowanju serbskeje rěče a kultury. Za to pokazachu so jednotliwe přikłady z prezentacije na Domowinskich web-stronach. Zjimajo móže so zwěsćić, zo běše tematika seminara derje zapołožena a za wšitkich zajimała. Něchtóžkuli je po seminarje we wólnej rozmołwje wo dalše informacije pytał a tójšto pokiwow a nastorkow k dalšemu přemyslowanju za swójsku situaciju móhł sobu domoj wzać. Seminar na pjatku skónči so z tym, zo pokaza jednaćel Domowiny jako zastupowacy wice-prezident FUEV na wotpohlad web-strony słowjanskich narodnych mjeńšin hač do kónc lěta wobsahowje dopjelnić. Zamołwite za přidźěła su jednotliwe organizacije a za zestajenje na web-stronje budźe to Claudia Knoblochec. Dale informowaše wo tuchwilnych aktiwitach FUEV-prezidija, wosebje nastupajo prócowanje sylnišeje reprezentance w Brüsslu kaž na akciju Minority Savepack, po kotrež dyrbjachu so 1 milion podpismow zběrać, zo bychu so mjeńšinowe naležnosće w Brüsslu šěršo na wědomje wzali a wobjednali. Za tutón wobłuk pruwuje prezidij tuchwilu zapodaće juristiskeho přećiwka, dokelž smy na mjenowany wotpohlad negatiwnu wotmołwu z Brüssla dóstali. Zdobom pokaza jednaćel na trěbnosć, zo kóžda čłonska organizacija swój lětny přinošk wotpowědnje wustawkam přepokaza. Někotre z přitomnych organizacijow tole dotal hišće činjeli njejsu. W připołdnišej přestawce mějachmy přijeće w měšćanskej radnicy ze zastupjerku wyšeho měšćanosty knjeni dr. Renaty Lenartoweje. Wona witaše wšitkich hosći a předstaji z pomocu krótkofilma wuwiće města Košice a aktiwity we wobłuku připóznaća jako europske kulturne hłowne město. Po prezentaciji zapisachu so wšitcy přitomni do hóstneje knihi města Košicy.Po oficialnym dźělu přizamknje so chórowy koncert žónskeho chóra z Košic. Z wuběrnej kwalitu spěwow přeswědči tutón wšitkich wobdźělnikow seminara. Za to dóstachu tež dołhi aplaws za wuměłski wukon. Zdobom připraji jednaćel, zo pruwuje so próstwa hač njehodźi so přez formu kulturneje wuměny tutón chór raz do Łužicy abo do druhich kónčin přeprosyć. Po koncerće slědowaše literarny kolokwi, kiž je Jurij Łušćanski jako čłon Maćicy Serbskeje hromadźe ze zastupjerjom Maćicy Slowenskeje w tamnišej knihowni Jana Bocatiusa přihotował. Zarjadowanje steješe pod wuznamom, zo su Košicy lětsa Europske kulturne hłowne město. Bocatius sam jako Łužiski Serb pochadźacy z Wětošowa je w Košicach w 17. lětstotku wusahowace funkcije wukonjał. Mnohe wopomnjenske tafle a druhe składy literarnych twórbow na to pokazaja. Za hosći wulka překwapjenka bě, zo je so poradźiło něhdyšeho permierministra Słowakskej knjeza dr. Rudolfa Schustera na tute zarjadowanje přeprosyć. Wón je přitomnych na swojorazne wašnje jara přeswědčiwje wo tym informował, kak je žiwjenjoběh Jana Bocatiusa něhdźe ze swójskim žiwjenjom přirunujomne a zo je wón wosobinsce so jara dokładnje z tutym žiwjenjoběhom zaběrał. Składnostnje tutoho wječorka přepoda so tež wot Serbow přihotowana brošurka wo Janu Bocatiusu, zestajena wot knjeni Teichmanowej. Dźěle z tuteje brošurki přednjese Markus Końcaŕ w delnjoserbskej rěči. Z tutym přinoškom su Serbja na wusahowace wašnje, nic jenož we wobłuku seminara, ale tež mjenowaneho jubilejneho lěta w Košicach historiski měznik stajili. Na druhim dnju, sobotu dopołdnja, je so přewjedła ekskursija na Spišský hrad. Za wšitkich wokřewjace wočerstwjenje je so wot organizatorow derje přihotowało. Krasna krajina, byrnjež tež kurjawa była, je wšitkim historiju tamnišeho městna hrodu přibližiła. Potom dojědźechmy sebi na zhromadny wobjed do biskopskeho sydła w městačku Spišský podhradi. Tam witaše nas tež jedyn znaty zastupjer němskeje narodneje mjeńšiny a pokaza nam znowawutwarjeny europski center kaž tež móžnosće přebywanja w hotelu a zastaranja we wotpowědnej hospodźe, kiž měješe klóšterski raz za zajimowane skupiny a kulturne towarstwa. Wón planuje w přichodnym lěće kónc awgusta festiwal kulturow słowjanskich narodnych mjeńšinow. Za to wuprosy tež wotpowědne kontakty k serbskim skupinam, zo bychu tajke tutón podawk kulturnje wobohaćić móhli.Na pózdnym popołdnju dóstachmy hišće profesionalny přewod přez město Košice z wobšěrnymi historiskimi informacijemi. Wječork zakónči so při country-hudźbje ze zhromadnej bjesadu, na kotrež so hižo nowy termin přichodneho seminara w lěće 2014 připowědźi. Tutón seminar ma so wot 06.11. – 09.11.2014 w Budyšinje přewjesć. Wobsahowe ćežišćo tuteho seminara měł być fachowy přednošk wo móžnym přistupje k europskim spěchowanskim srědkam za mjeńšinowe naležnosće. Za to měł so wotpowědny fachowc přeprosyć, kiž wšitkim zajimowanym hosćom nowe informacije za nowu spěchowansku dobu 2014 do 2020 přistupni.rezimej napisał: Bjarnat Cyž, jednaćel Domowiny