Rěč/Sprache/Language
Wosebitosće regiona
Narodna drasta
W teritoriju župy Budyšin nosy so k wosebitym swjedźenjam hłownje drasta Budyskich ewangelskich Serbow (drastowe towarstwo Bukecy, chór Budyšin) a katolska narodna drasta (mj. dr. chór Meja).
Wšědny dźeń noša narodnu drastu dźensa hišće starše žony. Na wosebitych swjedźenjach pak so zaso wjele młodych žonow a holcow wotpowědnu drastu zwoblěka. Na přikład ke křiznam, prěnjemu Swjatemu woprawjenju, k firmowanju abo na kwas. Tež na wosebitych cyrkwinskich swjedźenjach, na přikład Bože ćěło, so drasta nosy.
Přez to je drasta, kiž so lědma hišće wšědny dźeń nosy, zaso sylnišo widźomna. Drasta Budyskich ewangelskich Serbowkow słuša na přikład k tak mj. křinjowym drastam. Wokoło Radworja a Baćonja nosy so drasta katolskich Serbow.
Serbske lajske wuměłstwo regiona
Nimo serbskeho profesionelneho wuměłstwa słušeja lajske wuměłstwo a ludowe hudźbne skupiny kruće do serbskeho kulturneho žiwjenja.
Ludowe hudźbne skupiny su:
· Chór “Meja” w Radworju, załoženy 1896
· Chór “Budyšin”, załoženy 1964
· Folklorna skupina “Sprjewjan”, załožena 1979
· 1. Serbska kulturna brigada Serbskeho gymnazija Budyšin bu 1949 załožena a wobsteji z měšaneho chóra, skupiny hercow a rejowanskeje skupiny.
Šulerski chór maja serbske zakładne a wyše šule Budyšin a Radwor, kaž tež Serbska fachowa šula za socialnu pedagogiku. Spěwaja hłownje serbski repertoire. Wuměłcy Serbskeho ludoweho ansambla skutkuja tež na šulach regiona a nawjeduja spěwne abo rejowanske skupiny.
Po puću w župje dožiwiće sćěhowace muzeje a wustajeńcy:
Dom Měrćina Nowaka w Njechornju
Šulski muzej „Korla Awgust Kocor“ w Stróži
Nałožki a tradicije
Ptači kwas
Kóžde lěto 25. januara swjeći so Ptači kwas. Sroka woženi so z hawronom. Dźeći staja dźeń do toho taler won na wokno. Přichodny dźeń rano nańdu na talerju słódkosće abo samopječene sroki a hněžka. Je to dźak ptačkow za to, zo su dźěći jich cyłu zymu picowali.
Wosebje w pěstowarnjach a w šulach swjeća dźěći Ptači kwas. Při tym su kaž nawoženja a njewjesta abo ptački předrasćene. Na tutym dnju wuhotuja programy ze spěwom, basnjemi abo ćahnu w kwasnym ćahu po wsy. We wjacorych pěstowarnjach a šulach zdrasća so serbsku kwasnu drastu.
Wosebje znaty je na přikład Ptačokwasny program Malešan Witaj-pěstowarnje. Dźěći noša při tym drastu Budyskich ewangelskich Serbow a předstaja serbski ewangelski kwasny ćah.
Serbski ludowy ansambl wuhotuje kóžde lěto Ptačokwasny program. Wječorny Ptači kwas słuša kruće do zarjadowanjow serbskeho kulturneho žiwjenja a pokaza so na wjacorych městnach we Łužicy. Tež za dźěći so wosebity program k Ptačemu kwasej zahraje.
Download "Serbske nałožki w běhu lěta"
Serbske jutrowne wiki
Stajnje 5 tydźenjow do jutrow zarjaduje Spěchowanski kurh za serbsku ludowu kulturu jutrowne wiki w Serbskim domje. Jejkadebjerjo pokazaja při tym debjenje jejkow w tradicionelnych technikach. Tež kupić hodźa so najwšelakorišo debjene jejka na tutymaj dnjomaj.
Křižerjo
Kruće z katolskej wěru zwjazane su křižerske procesiony jutry njedźelu. Křižerjo hotuja so jutrońčku na puć, zo bychu wjesołe poselstwo a radostne "Haleluja" do swěta njesli. W Budyskej kónčinje jěchaja tři procesiony do susodnych wosadow: Radworski, kiž jěcha do Baćonja, Baćonski procesion, kiž jěcha do Radworja a Budyski, kiž poda so tohorunja do Radworja.
dalše
Po cyłej Łužicy pala so 30. apryla chodojty. Na samsnym dnju wječor staja so we wsach mejski štom. W běhu měsaca so potom mejemjetanje, zwjetša z programom a swjedźenjom, přewjedźe. Młode holcy a hólcy rejuja wokoło meje. Holcy noša katolsku narodnu drastu, kaž na př. w Radworju. Dźěći AWO-pěstowarnje “Knirpsenland” w Budyšinje pokazaja mejemjetanje w drasće Budyskich ewangelskich Serbow.
We wotstawku dweju lět zarjaduje Domowina z. t. z partnerami Mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica“. Z wulkim programom so festiwal štwórtk wječor w Budyšinje wotewrěje. Folklorne skupiny z cyłeho swěta su při tym z hosćom we Łužicy a předstaja swoju folkloru.
Nazymske koncerty su hižo wjacore lěta z kulturnej tradiciju w Serbach. Lajske chóry při tym programy wuhotuja. W župje „Jan Arnošt Smoler“ Budyšin so koncerty kóžde lěto w Bukecach, Radworju, Budyšinje a w Haslowje wotměja.
