PDF-Download:
<media 1960 _blank - "SONSTIGES, program Domowina2025hs150124, programDomowina2025hs150124.pdf, 329 KB">- hornjoserbsce</media>
<media 1963 _blank - "SONSTIGES, program Domowina2025ds150124, programDomowina2025ds150124.pdf, 337 KB">- dolnoserbski</media>
<media 1959 _blank - "SONSTIGES, program Domowina2025dt150124, programDomowina2025dt150124.pdf, 279 KB">- deutsch</media>

naćisk Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny, schwaleny dnja 24.01.2015

Preambla

Załoženje Domowiny w lěće 1912 jako třěšny zwjazk serbskich towarstwow bě wažne wobrotnišćo w serbskich stawiznach, dokelž bu přez to wola k zjednoćenju mocow w serbskim narodnym hibanju jasnje zwuraznjena a prěni raz zeskutkownjena. Po měrliwej rewoluciji před 25 lětami je so Domowina k politisce njewotwisnemu třěšnemu zwjazkej Serbow a serbskich towarstwow přetworiła a je z tym wotewrjena za wšě serbske towarstwa a zjednoćenstwa kaž tež za kóždeho Serba.

Po tym zo je Domowina w lěće 2012, wróćo zhladujo na wuspěchi kaž tež na poražki a zmylki swojeho skutkowanja w serbskim ludźe, 100. róčnicu swojeho załoženja woswjećiła, je na času, městno Domowiny w towaršnosći 21. lětstotka znowa definować a wizije do přichoda wuwiwać.

Sćěhowaca programatika ma zaměr, dać nastork za dołhodobne dźěło a aktiwne skutkowanje Domowiny hač do lěta 2025. Při tym wostanje jeje najwažniši nadawk, w swojej zakońsce připóznatej funkciji jako zastupjerka zajimow serbskeho ludu k zdźerženju a wuwiću Serbstwa přinošować. Wosebje na hłownych zhromadźiznach ma so přez analyzu docpěteho stawa prócowanjow tuta programatika dale wuwiwać a z konkretnymi naprawami podkłasć, zo by so tu předležacy dokument zwoprawdźił.

Do narodneho dźěła zdar!

Zakładne hesła jednanja Domowiny

Zwjazanosć

Hdźežkuli su Serbja, tam měła Domowina za nich a z nimi hromadźe skutkować. Naše stawizny, kultura, rěč, wědomje wo swójskej wosebitosći a nic naposledk zhromadne narodne prócowanje – wšo to nas zwjazuje. Regiony přesahowaca a mjezsobna pomoc a wzajomne narodne dźěło pod třěchu Domowiny stej wuraz a nadawk našeje zwjazanosće. Serbske regionalne wosebitosće spěchujemy a wědu wo nich šěrimy.

Aktiwity Domowiny zwjazuja najwšelakorišich partnerow we Łužicy a zwonka njeje. Při tym zasadźujemy so za zaměrnje zapřijeće serbskich wobsahow do zjawneho žiwjenja.

Wotewrjenosć

Domowina skići kóždemu Serbej a přećelej Serbow zhromadnosć, njewotwisnje wot toho, hač bydli we Łužicy abo zwonka njeje a hač chce jako jednotliwc abo čłon sobustawskeho towarstwa abo župy Domowiny w njej skutkować. Podpěramy dale w zakonju zapisany princip swobodneho wuznaća k serbstwu, kiž zmóžnja kóždemu zajimcej přistup k serbskemu žiwjenju. Spěchujemy nawuknjenje a nałožowanje serbskeje rěče. Podpěramy najwšelakoriše móžnosće za wobdźělenje na serbskim towaršnostnym žiwjenju a skrućamy z tym zhromadne stawizniske a narodne wědomje. Jednamy zamołwiće a transparentnje za cyłu Łužicu a wšěch Serbow.

Zamołwitosć

Domowina podpěra swoje župy a sobustawske towarstwa w jich zhromadnym narodnym skutkowanju. Čłonojo tutych měli so bóle hač dotal jako čłonojo třěšneho zwjazka zrozumić a wuznawać.

Wšudźe, hdźež su Serbja, měła Domowina zamołwitosć přewzać a w zmysle serbskich zajimow skutkować. Wona ma młodźinu jako swój přichod do narodneho dźěła zapřijeć a k tomu wotpowědne formy dźěławosće wuwić.

Wuwědomjamy kóždemu čłonej Domowiny, zo wón ze swojim skutkowanjom a jednanjom Serbow reprezentuje. Chcemy-li Serbstwu přichod dać, ma so kóždy jednotliwc po swojich móžnosćach za to zasadźować. Wosebje čłonojo we wolenej funkciji su namołwjeni do aktiwneho wustupowanja a spomóžneho skutkowanja za serbski lud.

I. Štó a što smy

Domowina je Zwjazk Łužiskich Serbow, kotryž wobsteji ze župow a towarstwow. Tež přećeljo Serbow móža być z jich čłonstwom. Jeje čłonstwo jako zhromadnosć angažowanych Serbow a serbskich towarstwow kaž tež zapřijeće zwjazkarjow do narodnych prócowanjow stej zakład wšeho skutkowanja Domowiny.

Škit, spěchowanje a wuwiwanje serbskeje rěče, žiwjenskeho ruma, kultury a identity Serbow, kaž tež prócowanja wo wjetše prawo samopostajenja w serbskich naležnosćach do směra kulturneje awtonomije su hłowne zaměry našeho měrliweho zhromadneho skutkowanja.

Domowina je na zakładźe Serbskeju zakonjow kraja Braniborskeje a swobodneho kraja Sakskeje zakońsce připóznata zastupjerka zajimow serbskeho luda.

Tohodla je swojemu čłonstwu kaž tež cyłemu serbskemu ludej winowata.

II. Zakład našeho jednanja

Domowina wuznawa so k wustawje Zwjazkoweje republiki Němskeje a z tym k prawniskim zasadam towaršnosće w našim kraju. Serbja su po stawiznach, rěči, kulturje a identiće samostatny narod. Su runohódni staćenjo a integrowany wobstatk ludnosće našeho kraja a němskeho stata. Zdobom zawjazuja so jako europski lud k zasadam swobody a měra. W tutym sebjezrozumjenju widźimy serbski lud jako runohódny wobstatk zhromadnosće europskich narodow.

K spěchowanju narodneho sebjewědomja Serbow a k pozbudźowanju europskeho myslenja podpěra Domowina aktiwnje mjezynarodne kontakty Serbow, wosebje k słowjanskim susodam, kaž tež k druhim narodnym mjeńšinam, ludowym skupinam a małym ludam.

III. Čłonstwo a Domowina

Aktiwne sobudźěło župow a sobustawskich nadregionalnych towarstwow, zamołwite sobuskutkowanje jednotliwych čłonow a směrodajne dźěło organow třěšneho zwjazka při zwoprawdźenju wustawkow, programa a wobzamknjenjow hłownych zhromadźiznow Domowiny su zakład wšeho skutkowanja w třěšnym zwjazku. Do tworjenja zasadnych rozsudow mamy naše čłonstwo zapřijeć.

Kóžda přirodna wosoba a kóžde towarstwo, kotraž/kotrež wustawki a program Domowiny připóznawa a chce je aktiwnje přesadźić, móže so z čłonom třěšneho zwjazka stać. Spěchujemy a podpěramy zhromadne dźěło organow třěšneho zwjazka z Domowinje přisłušacymi župami a towarstwami a z asociěrowanymi (wukrajnymi) towarstwami. Wona skutkuje dale zamołwiće we wobłuku mjezynarodnych organizacijow kaž FUEN, MENS a CIOFF.

IV. Wobłuki skutkowanja Domowiny

1. Domowinske župy a nadregionalne towarstwa

Domowinske župy ze swojimi sobustawskimi skupinami a towarstwami a nadregionalne fachowe towarstwa ze swojimi podstrukturami su ćělesa pod třěchu Domowiny a tworja zakład zhromadneho skutkowanja třěšneho zwjazka. Zhromadnje měli hišće aktiwnišo wabić za přistup dalšich čłonow, skupinow a towarstwow k zesylnjenju našeho čłonstwa.

Domowina spěchuje mjezsobne a zhromadne dźěło mjez župami a nadregionalnymi towarstwami a podpěra je při jich předewzaćach. Nowe medije a nowe formy komunikacije kaž tež nowe formy zhromadźowanja Serbow su za dalše skutkowanje Domowiny njeparujomny srědk dźěławosće.

2. Domowina – zastupjerka wšěch generacijow Serbow

W Domowinje su wšě generacije zastupjene. Potrjeby wšěch jednotliwych starobnych skupin maja so hišće lěpje wobkedźbować a z tym generacije přesahowaca zhromadnosć spěchować. W srjedźišću steja tu wosebje swójby, młodźina a dorost.

3. Serbska rěč

Serbska rěč je nimo swobodneho wuznaća k serbstwu najbytostniše identifikaciske znamjo Serbow. Tuž so zhromadnje za žiwu a samozrozumliwu prezencu serbskeje rěče w zjawnym žiwjenju a za dwu- resp. wjacerěčnosć we Łužicy zasadźamy. Škit, nałožowanje a rewitalizacija hornjo- a delnjoserbšćiny a próca wo wuchowanje a wožiwjenje serbskich lokalnych narěčow, kaž na přikład slepjanšćiny je naš najwažniši zhromadny nadawk. Tohodla podpěruje Domowina wuwiwanje rěč spěchowacych naprawow a wšě aktiwity rěčneho planowanja. Wužaduje sej konkretne naprawy zwjazkowych, krajnych a komunalnych instancow k škitej a spěchowanju serbskeje rěče.

4. Kubłanje w narodnym duchu a dorost

Kubłanje w narodnym duchu słuži skrućenju identity jednotliwca a je wažny nadawk Domowiny.

Zasadźamy so za to, zo so serbskorěčne kubłanje w pěstowarnjach dale a zaměrnišo spěchuje a bilingualna wučba w šulach zawěsći. Serbske stawizny, serbska kultura a rěč měli so přez předmjety přesahowace naprawy a kmane pedagogiske formy dale sposrědkować. Naše župy a sobustawske towarstwa su namołwjeni so zamołwiće sobu wo šulske a zwonkašulske poskitki starać. Wosebje w Delnjej Łužicy maja so tak dotalne kubłanske wuspěchi na polu rewitalizacije rěče wobchować a z tworjenjom dalšich rěčnych rumow zawěsćić. Tohorunja su serbscy pedagogojo namołwjeni, sebi narodneho a towaršnostneho nadawka wučerja wědomi być. Najwažnišej cyłkaj kubłanja dorosta w narodnym duchu pak stej swójba a jeje wšelake formy kaž tež šěrša serbska zhromadnosć. Ze zaměrom, pola dorosta tworić strowe narodne sebjewědomje, wjaza Domowina wšitkich akterow do zhromadnosće a pohnuwa jich do zhromadneho skutkowanja.

5. Kultura a wuměłstwo

Serbske kulturne dźěło a spěchowanje wuměłstwa stej wažnej stołpaj zachowanja identity našeho luda a wuwića serbstwa a zdobom pósłancaj našeho luda. Tohodla mamy w Domowinje spěchowanje wobeju za wažne. Staramy so wo podpěru našich lajskich kulturnych skupin ze stron serbskich kulturnych institucijow. Spěchujemy wuměnu a delegowanje našich kulturnych ćělesow wosebje do słowjanskeho wukraja a podpěramy wuměnu z kulturnymi skupinami europskich mjeńšin. Na polu kulturneho turizma žadamy sej prawu prezentaciju serbskich wobsahow, započinajo pola dwurěčnych pomjenowanjow. Podpěrujemy łahodny turizm, kotryž zmóžnja hosćom serbsku kulturu we Łužicy awtentisce zeznać.

6. Hospodarstwo

Hospodarstwo je rjap Łužicy a wowliwuje njeposrědnje połoženje našeje domizny a serbskeho luda. Přez spěchowanje našeje regionalneje wosebitosće zwyšimy atraktiwitu regiona za hospodarstwo. Wosebje dwu- a wjacerěčnosć je kmanosć, kotraž je za łužiskich předewzaćelow z dobytkom. Tuž podpěramy wšitke naprawy, kiž pohnuwaja firmy, wobchody a hosćency k wužiwanju serbšćiny. Zasadźamy so za kooperaciju Łužicy z nahraničnymi kónčinami Pólskeje a Čěskeje.

Serbska rěč a kultura matej so šěršo do regionalneho, komunalneho a krajneho planowanja zapřijeć. Hladamy na to, zo so němsko-serbski charakter sydlenskeho teritorija wobchowa.

7. Politiska participacija

Domowina zastupuje na zakładźe rjadowanjow Serbskeju zakonjow zajimy serbskeho luda. Wona stara so wo rozšěrjenje sobu- a samopostajowanskich prawow a winowatosćow předewšěm w serbskich politiskich, kulturnych a šulskich naležnosćach. Jednamy ze wšěmi demokratiskimi politiskimi stronami, zapósłancami a gremijemi na komunalnej, krajnej, zwjazkowej kaž tež europskej runinje. Zaručamy politisku artikulaciju Serbow za zwoprawdźenje serbskich zajimow a přesadźenje našich prawow a delegujemy za to serbskich zastupjerjow do poradźowacych a rozsudźacych gremijow.

Rady, přirady a wuběrki kaž tež zamołwići resp. społnomócnjeni za mjeńšinowe abo serbske naležnosće su wažni partnerojo a multiplikatorojo při zwoprawdźenju zajimow Serbow na wšěch politiskich runinach.

Zawěsćamy z našim politiskim dźěłom zdźerženje trěbnych financielnych zakładow za serbske potrjeby w financnym dojednanju mjez Zwjazkom a krajomaj Braniborskej a Sakskej kaž tež dalše spěchowanske srědki.

8. Poćah k našim susodam we Łužicy a zwonka njeje

Wažny nadawk Domowiny je, wědu wo Serbach we Łužicy a zwonka njeje dale rozšěrjeć, lokalnych akterow při spěchowanju serbskeje rěče a kultury a w jich wuznaću k serbskim korjenjam podpěrować a z tym k runohódnosći Serbow a serbskeje rěče přinošować. Němcy su naši susodźa, smy z nimi a dalšimi wobydlerjemi w měrje a mjezsobnej solidarnej podpěrje hromadźe we Łužicy žiwi.

Wočakujemy pak tež, zo so naše duchowno-kulturne hódnoty česća a škitaja. Na poniženja a njeskutki maja zamołwite instancy wotpowědnje a jasnje reagować. Wabimy za dwu- resp. wjacerěčnosć a podpěramy wšitke naprawy do tutoho směra.

9. Mjezynarodne poćahi

Domowina pěstuje a spěchuje zwiski z druhimi ludami. Kulturne wuměny, wopyty našich europskich susodow a mjezsobne zeznaće słuža skrućenju identity Serbow. Wosebje naši słowjanscy bratřa a sotry kaž tež narodne mjeńšiny w tu- a wukraju su nam dale ze sylnym partnerom. Zachowamy dotalne a witamy nowe wukrajne styki k Domowinje wosebje na runinje našich sobustawskich towarstwow.

10. Skutkowanje w zjawnosći

Z pomocu načasnych medialnych srědkow šěrimy wědu wo Serbach. Wo skutkowanju Domowiny, wosebje jeje gremijow informujemy zjawnosć prawidłownje přez medijowe wozjewjenja, towarstwowy časopis “Naša Domowina”, naše internetne strony a z dalšimi srědkami. Za skutkowanje w Domowinje aktiwnje wabimy. Při tym je transparenca najlěpši srědk wabjenja. Nimo toho je posrědkowanje wědy wo wobstejnosćach a wužadanjach serbskeho luda nadawk kóždeho w Domowinje skutkowaceho. Dźiwamy na runohódne wobkedźbowanje hornjoserbskeje a delnjoserbskeje spisowneje rěče.

11. Serbske institucije

Domowina spěchuje zhromadne dźěło mjez serbskimi institucijemi a dalšimi nošerjemi serbskich zajimow. Wona pohnuwa k tomu posłužby serbskich institucijow wužiwać, sej je žadać a tak poskitki aktiwnje wobwliwować. Zhromadne projekty a kooperacije institucijow přinošuja k spomóžnemu dźěłu za Serbow. Zdobom namołwja Domowina wšě serbske institucije, swoje poskitki tež Serbam zwonka Łužicy sposrědkować.

12. Škit serbskeho sydlenskeho ruma

Zakońsce postajene komuny, kiž serbskemu sydlenskemu rumej přisłušeja, su za Domowinu wažny zakład za definowanje winowatosćow k spěchowanju serbskeje rěče a kultury. Zdobom je serbski sydlenski teritorij Braniborskeje a Sakskeje za Domowinu jeje jednotny hłowny skutkowanski wobłuk. Škit tutoho je bytostny nadawk Domowinskeho skutkowanja. Domowina wužiwa wšitke realne móžnosće, zo by so kóždežkuli dalše zasahowanje do komunow, kiž serbskemu sydlenskemu rumej přisłušeja, w zwisku z wudobywanjom surowiznow wotwobarało, kotrež je z přesydlenjom abo dalšimi stratami za serbsku substancu zwjazane. Domowina poskića wot přesydlenja potrjechenym komunam přiwšěm swoju połnu podpěru při wurunanju stratow serbskeje substancy.

Wona žada sej dołhodobny a rjadowany wustup z wudobywanja a zmilinjenja brunicy a dale statny spěchowanski program za strukturnu změnu we Łužicy.

13. Serbske nabožno-narodne žiwjenje

Domowina wobhladuje bohate namrěwstwo nabožno-narodnych tradicijow a nałožkow jako njeparujomny wobstatk narodneho žiwjenja Serbow tež za přichodne generacije. W aktiwnym pěstowanju tutych tradicijow a nałožkow widźi Domowina wažny stołp za wutworjenje a skrućenje tež narodneho wědomja.

W serbskich katolskich wosadach twori cyrkej wažny rěčny rum za wšitke generacije. Domowina namołwja swoje sobustawske župy a towarstwa, so tež w přichodźe za bohaty poskitk nabožno-narodneho žiwjenja w swojich wosadach angažować.

W ewangelskich wosadach serbskeho sydlenskeho teritorija tworja nabožne zarjadowanja wažne rěčne rumy za ewangelskich Serbow. W dźěle na tutym polu aktiwnych skupinow a towarstwow widźi Domowina wažny přinošk za zdźerženje našeje maćeršćiny.